Tirkîya nîmeyê şewa 20ê adara 2021î de Peymana Stenbolî ke qezencanê muhîm ê cinîyan ra ya, pê qerarnameyêk Serekkomarîye xo apey ante. Tirkîya îzahê apeyancîyayîşî wina kerde: “Peymana Stenbolî ke sere de hedefê ci teşwîq û girdkerdişê heqê cinîyan o, hetê qismêk kesan ra yena manîpulekerdene û hemcinsîyelî seke çîyêko normalo yena nawitene. Goreyê ercanê malbatî û komelkî yê Tirkîya nîya. Coka ra Tirkîya qerar da ke Peymana Stenbolî ra apey ancîya.” Qerarî ra dima xeylê nêrazîbîyayîşî virazîyayî û cinî vatî ke ê ‘Qerar nêşinasnenê’, ‘Peymana Stenbolî ê ma ya û ma do fek vera nêdî’ û talebanê xo her cayê welatî de ardî ziwan. Çalakîya cinîyan her roje hîna gird bî û xeylê welatan de çalakîyê paştîdayîşî virazîyayî.
Xoverdayîşê cinîyan pêroyê welat girewt binê tesîrê xo û qerarê qedîyayîşê ‘Peymana Konseya Ewropa ya Derheqê Têkoşînê Vera Şîdetê Serê Cinîyan û Şîdetê Zereyê Keyeyî’ ya ke sey Peymana Stenbolî şinasîyena şewa 30ê Nîsane de Rojnameyê Fermî de weşanîyaye ke do peymane 1ê temmuze de biqedîya. Pêroyê qerarî demê qedexeyan de nîmeyê şewe de ameyî girewtene. Na rewşe rojeva rayaumûmîye bedilna û peymana ke serra 2011î de ame îmzakerdene hetê qismêk kesan ra ame hedefgirewtene û zext serê îqtîdarî kerdî ke peymane wedarno.
Îqtîdaro ke mesuldarîya ci esto ke pêroyê maddeyanê pêkerdişî bîyaro ca, mîyanê 10 serrî de maddeyêk daxî nêard ca û îdîa kerd ke pêkerdiş timî zerar daya. Camêrd eşkerayî û qerarê apeyancîyayîşê peymane ê îqtîdarî ra hêz girewt û rojêk de 4 cinîyan qetil kerd. Dima ra şîdet roj bi roje zêdîya. Goreyê dayeyanê Platformê Ma do Qetilkerdişê Cinîyan Bivindarnî aşma Nîsane de tewr tay 16 cinî ameyî qetilkerdene û 14 mergê şikin ê cinîyan virazîyayî.
Peymane şîdetê vera cinîyan sey binpaykerdişê heqan û cîyaye bi name kena û çi tesadufo ke qerarê apeyancîyayîşî raştê wextê hadrekerdişê paketê Heqê Merdiman ame. Xora babeta nizdîbîyayîşê vera cinîyan û komelî ra îzolekerdişê cinîyan timî rojeva munaqeşeyan bî. Herînayîşê nê qeraran munaqeşeyan zêdîna. Apeyancîyayîşî de tewr zêde bahaneya ‘malbatî’ ameye nîqaşkerdene. Cinî tewr zêde keyeyê ci de hetê camêrdê ke ci reyde zewecnaye bî ra ameye qetilkerdene.
Rojanê peyênan de semedê wedarnayîşê Qanûnê Pawitişî yê 6284î ke cinîyanê ke maruzê şîdetî benê nêpaweno reaksîyonî virazîyayî. Îqtîdaro ke Peymana Stenbolî fesih kerd, na reye qanûnê 6284î hedef girewt. Cinî vera nê kerdişan raşteyan nêteriknayî û serê medyaya komelkî de zî aktîvîteyan viraşt. Cinî hetê betalkerdişê qeraran û caardişê maddeyan ê peymane de bi israr î.
Serrgêra 10. ê Peymana Stenbolî ke binê hêrişan de ya 11ê Gulane de ya. Cinî semedê na roje raporêk hadre kerdî û do bi sernameyê “10 serran de se bî? Qerarê fesihkerdişî çi tesîr viraşt?” 81 bajaran de eşkerayî bidî. Serrgêra peymane raştê wextê qedexeyê tebervejîyayîşê kuçeyan yena. Cinî do apey vinderî? Cewabê persî têkoşînê cinîyan de yo. Cinîya ke her roje raştê şîdet û hêrişan yena, qerardara ke siqaqan ra fek vera nêda.
81 bajaran de do rapor bêro weşanayene
Semra Turan
81 bajaran de do rapor bêro weşanayene
Semra Turan
Tirkîya nîmeyê şewa 20ê adara 2021î de Peymana Stenbolî ke qezencanê muhîm ê cinîyan ra ya, pê qerarnameyêk Serekkomarîye xo apey ante. Tirkîya îzahê apeyancîyayîşî wina kerde: “Peymana Stenbolî ke sere de hedefê ci teşwîq û girdkerdişê heqê cinîyan o, hetê qismêk kesan ra yena manîpulekerdene û hemcinsîyelî seke çîyêko normalo yena nawitene. Goreyê ercanê malbatî û komelkî yê Tirkîya nîya. Coka ra Tirkîya qerar da ke Peymana Stenbolî ra apey ancîya.” Qerarî ra dima xeylê nêrazîbîyayîşî virazîyayî û cinî vatî ke ê ‘Qerar nêşinasnenê’, ‘Peymana Stenbolî ê ma ya û ma do fek vera nêdî’ û talebanê xo her cayê welatî de ardî ziwan. Çalakîya cinîyan her roje hîna gird bî û xeylê welatan de çalakîyê paştîdayîşî virazîyayî.
Xoverdayîşê cinîyan pêroyê welat girewt binê tesîrê xo û qerarê qedîyayîşê ‘Peymana Konseya Ewropa ya Derheqê Têkoşînê Vera Şîdetê Serê Cinîyan û Şîdetê Zereyê Keyeyî’ ya ke sey Peymana Stenbolî şinasîyena şewa 30ê Nîsane de Rojnameyê Fermî de weşanîyaye ke do peymane 1ê temmuze de biqedîya. Pêroyê qerarî demê qedexeyan de nîmeyê şewe de ameyî girewtene. Na rewşe rojeva rayaumûmîye bedilna û peymana ke serra 2011î de ame îmzakerdene hetê qismêk kesan ra ame hedefgirewtene û zext serê îqtîdarî kerdî ke peymane wedarno.
Îqtîdaro ke mesuldarîya ci esto ke pêroyê maddeyanê pêkerdişî bîyaro ca, mîyanê 10 serrî de maddeyêk daxî nêard ca û îdîa kerd ke pêkerdiş timî zerar daya. Camêrd eşkerayî û qerarê apeyancîyayîşê peymane ê îqtîdarî ra hêz girewt û rojêk de 4 cinîyan qetil kerd. Dima ra şîdet roj bi roje zêdîya. Goreyê dayeyanê Platformê Ma do Qetilkerdişê Cinîyan Bivindarnî aşma Nîsane de tewr tay 16 cinî ameyî qetilkerdene û 14 mergê şikin ê cinîyan virazîyayî.
Peymane şîdetê vera cinîyan sey binpaykerdişê heqan û cîyaye bi name kena û çi tesadufo ke qerarê apeyancîyayîşî raştê wextê hadrekerdişê paketê Heqê Merdiman ame. Xora babeta nizdîbîyayîşê vera cinîyan û komelî ra îzolekerdişê cinîyan timî rojeva munaqeşeyan bî. Herînayîşê nê qeraran munaqeşeyan zêdîna. Apeyancîyayîşî de tewr zêde bahaneya ‘malbatî’ ameye nîqaşkerdene. Cinî tewr zêde keyeyê ci de hetê camêrdê ke ci reyde zewecnaye bî ra ameye qetilkerdene.
Rojanê peyênan de semedê wedarnayîşê Qanûnê Pawitişî yê 6284î ke cinîyanê ke maruzê şîdetî benê nêpaweno reaksîyonî virazîyayî. Îqtîdaro ke Peymana Stenbolî fesih kerd, na reye qanûnê 6284î hedef girewt. Cinî vera nê kerdişan raşteyan nêteriknayî û serê medyaya komelkî de zî aktîvîteyan viraşt. Cinî hetê betalkerdişê qeraran û caardişê maddeyan ê peymane de bi israr î.
Serrgêra 10. ê Peymana Stenbolî ke binê hêrişan de ya 11ê Gulane de ya. Cinî semedê na roje raporêk hadre kerdî û do bi sernameyê “10 serran de se bî? Qerarê fesihkerdişî çi tesîr viraşt?” 81 bajaran de eşkerayî bidî. Serrgêra peymane raştê wextê qedexeyê tebervejîyayîşê kuçeyan yena. Cinî do apey vinderî? Cewabê persî têkoşînê cinîyan de yo. Cinîya ke her roje raştê şîdet û hêrişan yena, qerardara ke siqaqan ra fek vera nêda.