spot_imgspot_imgspot_img
29 Mart, Cuma - 2024

Sample post title 0

Sample post title 1

Sample post title 2

Sample post title 3

Sample post title 4

Sample post title 5

Sample post title 6

Sample post title 7

Sample post title 8

Sample post title 9

Sample post title 10

Sample post title 11

Serûpel Blog Rûpel 3

PDK’ê 156 roj in Ehmed winda kiriye

Rojnameger û edîtorê beşa erebî yê Rojnewsê Silêman Ehmed di 1’ê cotmehê de ji bo serdanê çû cem malbata xwe ya li Taxa Şêx Meqsud a Helebê. Ehmed, di 25’ê cotmehê de xwest bi ser deriyê Pêş Xabûr (Sêmalka) re derbasî Herêma Federe ya Kurdistanê bibe. Lê hêzên PDK’ê ew revandin û 156 roj in agahî jê nayê girtin.

Hefteyek piştî windabûna Ehmed, asayîşa PDK’ê ya Dihokê daxuyaniyek da û îdia kir ku “Silêman Ehmed rojnameger nîne.” Bi vê daxuyaniyê li xwe mikûr hat ku Ehmed ji hêla wan ve hatiye binçavkirin. Silêman Ehmed nêzî 5 sal in di beşa erebî ya Rojnewsê de weke edîtor dixebite.

Parêzerê Ehmed, Nerîman Ehmed Reşîd diyar kiribû ku tevî biryara dozgeriyê jî Asayîşa Dihokê nahêle ew bi miwekîlê xwe re hevdîtinê bikin. Ehmed, da zanîn ku hînbûne ku dosya di destê saziya îstîxbaratê Parastinê de ye.  Reşîd destnîşan kir ku li gorî xala 19’emîn a Destûra Bingehîn a Iraqê, divê parêzerê her girtiyekî hebe û bêyî parêzer tu kirarî nayên kirin. Reşîd, got: “Asayîşa Dihokê û hikûmeta Herêma Federe ya Kurdistanê bi awayekî eşkere Destûra Bingehîn binpê dikin. Em amadekariyan dikin ku serî li Dadgeha Federe ya Iraqê bidin. Asayîş û hikûmet destûrê nade em hevdîtinê bikin û her tim hinceta ‘li vir nîne, lêpirsîn hêj bi dawî nebûye’ nîşan didin. Hemû hewldanên me bêencam man. Em ê di demekî herî kin de ji bo Dadgeha Federe ya Iraqê serlêdanê bikin. Têkoşîna me ya hiqûqî dê bidome.”

Koma Parastina Suleyman Ehmed ku ji hêla parêzeran ve hatiye avakirin jî da zanîn ku heta niha zêdetirî 10 serlêdan ji bo Ehmed kirine lê destûra hevdîtinê nehatiye dayîn. Di heman demê de rayedarên PDK’ê jî têkildarî Ehmed tu agahî parve nekirine. Rojnews diyar dike ku PDK ji ewlehî û jiyana edîtorê ajansa wan Silêman Ehmed berpirse.

Tevî bangawaziyên rêxistinên pîşeyî yên rojnamegeran û rêxistinên civaka sivîl jî rêveberiya PDK’ê heta niha têkildarî Ehmed tu daxuyanî nedane.

Rayedarên Rojnewsê ku dixwazin têkildarî edîtorê wan Ehmed tavilê agahî bi raya giştî re bên parvekirin, çendek roj berê serî li Neteweyên Yekbûyî (NY) dabûn.

Têw têw çi fîlm o!

Mi par eşnawitbî ke yew rejîsoro gimgimij, Erdlerzê 1966î ser o yew fîlm anceno. Çend aşman ra ver pê hesîya ke nameyê fîlmî Kaf Kaf o, yê rejîsorê ey zî Metin Dag o. Metîn, dewêka Gimgimî ra yew kirmanc o.

Afatanê xozayîyan ra yewo giran zî erdlerz o. Heyf ke qismêdê muhîmî yê bajar û qezayanê ma kurdan xetanê fayan ser o awan bîyê. Seke ma zanê no nêzdî de Erdlerzê 6ê Sibate ke 11 bajaran de qewimîyabî ser ra yew serre derbaz bîye. Nê erdlerzî ver bi hezaran merdimê ma merdî, şaristanî seke weşanîyayî, dima ra dejê giranî mendî… Vîrê ma yê komelkî de zî dej û derbê giranî verdayê erdlerzan. Mavajîme Erzîngan (1939), Gimgim (1966), Licê (1975) ûêb. Edlerzanê pîlan ra yew zî 19ê Tebaxe 1966î de herêma mi Gimgimî de qewimîyayo. Şîdetê nê erdlerzî ke 6.9 bîyo, netîceyê ey de tena Gimgim û dewanê Gimgimî de 2.266 kesî merdê, 1192 kesî zî birîndar bîyê. Erdlerzî ke o teqrîben 20 sanîye ramito, merkezê qeza kerdo xirbe…

Qaso ke ez zana nê erdlerzî ser o zaf cigêrayîş nîyameyê kerdene, ancîna warê huner û edebîyatî de ser o nêameyo vindertiş. Warê sînema de tek îstîsnayê xo fîlmêko yew viraşteyê 1966î yê Sînemaya Yeşîlçamî yo. Nameyê nê fîlmî ke rejîsorê ey Remzî Jonturk o, Cuyayene bî Heram o (Yaşamak Haram Oldu Varto Faciası). Goreyê zanayîşê mi ra fîlmo dîyin o ke na felakete neqlê perdeyê sipîyî kerda, yew fîlmo belgekî yo ke nameyê ey Kaf Kaf o. Normal tabîrê winasîyî goreyê tarzê mi nîyê, la senî ke mi sernuşteyê xo rê zî munasîb dîyo: La têw têw çi fîlm o!

Mi par eşnawitbî ke yew rejîsoro gimgimij, Erdlerzê 1966î ser o yew fîlm anceno. Çend aşman ra ver pê hesîya ke nameyê fîlmî Kaf Kaf o, yê rejîsorê ey zî Metin Dag o. Metîn, dewêka Gimgimî ra yew kirmanc o. Fîlm, serra 2022yî de kewto vîzyon û çend festîvalan de zî ca girewto. Mi xo bi xo vatêne xwezila (werrekna) ez raştê yew nawîyayîşê nê fîlmî bîyamêne. Axir mi muzîsyenêkê ma ra xebere girewte ke no fîlmo belgekî do 02.02.2024 de Sînemaya Beyogluyî de kaybidîyo. Derg nêkera ez şîya û mi temaşeyê Kaf Kafî kerd. Netîce seba mi çîyêko xusranî ra zaf dotêr (wetêr) bî. Bi goreyê zanayîş û fehmkerdişê xo yê sînema ez eşkena nînan vaja: Mûniteyê Kaf Kafî hîç serkewte nîyo. Sehne û sekansê fîlmî biserûber aver nêşonê. Sey dîmenanê arşîvkîyan ca dîyayo çend sehneyan ke ê fîlmê Cuyayene bî Heram û yew fîlmê belgekî yo ke almanan o viraşto ra ameyê girewtene. La cayanê rastgeleyan de û bi hawayêko eksê senkronîzasyonê averşîyayîşê sehneyan. Çîyê ke wesfê fîlmî nîşan danê na mana de zî kêmî nîyê. Hetta bi mi eke kamerayêka amatore bidîyo yew ciwanê/a amatorî/e dest, beno ke berhemêko yê Dagî ra başêr bivejîyo orte. Senînîya Kaf Kafî yê sînemakî ser o zaf çîyan vatene îcab nêkeno, ez bêra esas hetê Kaf Kafî (yanî şima qismê dotêrî fehm bikerê) ser ke o bî semedê reaksîyonê minê negatîfî yê derheqê fîlm û rejîsorî de.

Verê ke ez şîya, xora mi fîlmî ra zaf hêvî nêkerdêne. Feqet hende zî nêpawitêne. Her çîyî ra ver, tede cinî û camêrd da-vîst kesan qisey kerdo ke ê bîyê şahid û mexdurê nê erdlerzî. La nameyê înan ne wextê qiseykerdişî de ne zî jenerîkî (tekstê qedîyayîşî) de nusîyayo. Tena nameyê dewan vîyareno. Çi ayb! Merdim eşkeno tayê çîyanê hurdîyan de xeletî bikero. Xora çi tewir xebate bena wa bibo mumkin nîyo ke bêkêmane bo, hîç tede xeletî nêbê. La yê nê rejîsorî çîyo nîyanên nîyo. No verê verkan şexsîyetê ê merdiman rê heqeret o. Yê her însanî yew name û peynameyê xo est o. Seke mi cor ra zî va, merdim tayê çîyan de xeletî keno, la merdim çîyê winasî bê zanayîş bo zî senî keno, nêkeweno aqilê mi! Hadê mavajîme nê rejîsorî kerdo, ma merdim badê raşt nêkeno!

Ancîna yewî wextê festîwalî de ey reyde roportajêk kerdo. (b. dailymotion; Yönetmen Metin Dağ: “’Kaf Kaf’ ile yapmak istediğimiz şey…; 01.12yî ra pey) Rejîsorê ma gama ke manaya Kaf Kafî ci ra pers beno, vano (tirkî ra): “… yeno manaya defkerdişê (qewirnayîşê) bi xirabîye û venga bi başîye dayene yo. Ewro muqabîlê xo Bîsmîllah Bîsmîllah o…” Ez nê îfadeyan ser o wina vaja: Îhtîmalo pîl Metîn begî derheqê manaya Kaf Kafî de qaso ke 3-4 kesan ra biperso “wextê xo zay nêkerdo.” Hendayo ke ez zana no Elewîtîya xeta Dêrsim û Gimgimî de yew adeto îtîqadî yo. Nika ekserî kesê mîyanserreyî û kokimî/kalî zanê, anê xo vîrî. Verî eke elewîyê nê mintiqayan raştê yew afata tebîîye bîyamêne (sey erdlerz, laser, ûêb.) bê vindertiş Kaf Kaf Kaf vatêne û venga zîyar, dar û Babayanê xo yê pîrozan dayêne ke wa ê biresê hawara înan û afate bivindarnê. Yew adeto winasî kurdanê yaresanan de zî est o, la seba ke ez qalibo ke ê xebitnenê, ey ra emîn nîya nêwazena ke binusa. Feqet mentiqê xo eynî yo û beno ke kokê nê adetî reseno bi hezaran serran verê cûyî.

Beno ke şima vajê baş o, ma qet hetêkê başî yê Kaf Kafî çin o? Ez heqê Dagî nêwera, est o. Tek hetê başî yan zî serkewteyî yê fîlmî kalîteya dîmenan a ke hema destpêkê fîlmî ra pey bala temaşekerdoxan ancena. Sirê ey zî no yo: Metîn Dagî, beşê Fotografkeşî yê Fakulteya Huneranê Rindan ya Unîversîteya Kocaelî qedênayo. Sînemaya tirkan de nameyê ey bi çend fîlman vejîyeno vernî ke ey înan de sey rejîsorê dîmenan ca girewto. Netîce de bê nê di teneyan ke mi ê cor ra nuştî zî qusûr û kêmaneyê fîlmê Metîn Dagî tay (şenik) nîyê. Yew zî qenaetê mi gore Metîn beg bi xo zî qîymet nêdano eserê xo. Beno ke şima vajê ma ti çi zanî? Mi badê temaşekerdişê fîlmî hesabanê xo yê medyaya sosyale ser ra nê tesbîtê xo vila kerdî, nameyê ey zî etîket kerd. Seba ke o zî sey mi gimgimij o, mi nê rexney û tesbîtê xo di-hîrê şexsîyetanê gimgimijan ra zî vatî. Îhtîmalo zeyîf o ke nêşîyo goşê ey. Axir rasterast yan zî bi hawayo îndîrekt ey ra bi tu hewa veng nêvejîya. No mîyan de gama ke mi no nuşte nuştêne, mi va ez nînan verî ey ra vaja û numreyê ey peyda kerd. Ci rê (WhatsAppî ser ra) mesaj nuşt û erşawit. Helbet ke mi verî seba fîlmî o û kedkarê fîlmî pîroz kerdî û dima ra wina va: “Ez derheqê fîlmê to de yew krîtîk nusena. Tede di rexneyê minê giranî est ê. Yê mi prensîbê min o; heta ke mi dest ra bêro ez nêwazena karê mi de yew qusûr, neheqî, kêmane yan xeletî bibo. Aye ra di persê mi est ê ke wazena înan to ra bipersa. Keremê xo rê seba mudetêkê qasê 5-6 deqayan agêre bi mi.” Mi waşt ke ez nê di rexneyanê xo yê giranan dîrekt ey ra vaja û fikir yan zî îzahatê ey bimusa. Bi vatişêkê bînî mi waşt ke wa o heqê xo yê cewab dayîşî nika ra bixebitno. Eke goreyê beyanatê ey îcab bikero, ez zî nuşteyê xo de çend çîyan aktualîze bikera û winî bierşawa bi rojnameyî. Teqrîben 5 saetî dima mesajêk erşawito û vato “Ez nika Dêrsim de ya, seba antişê fîlmê xo yê neweyî prosesê amadekarîye ramena/domnena… [mealen ez zaf meşgul a] mi bibexşnê. Bi hêvîya demêkê tewr munasîbî de têhetameyîşî. Bimanê weşîye de.” (Semedê meraqdaran: Yê mi tercîhê mi nêbî, la ziwanê ma yê mesajî tirkî bî.) Mi seba cewabî sipas kerd û wina va; “Oxro ke seke mi mesajê xo de zî nuştbî, 5-6 deqa yew mudet bes bî. Madem ke ti hende meşgul î, wa bo. La o wext ez hetê metodolojîkî û etîkî ra rehet a û do nuşteyê xo eynen bi hewayo ke mi nuşto, bierşawa bi rojnameyî. To rê weşî û serkewtiş wazena.”

Xulasa ez vana ke kamcîn warî de beno wa bibo, merdimî ke yew kar kerd, ganî qet nêbo ey bi goreyê peymanê ey yê asgarîyan bikero. Ancîna bieşko ci rê wayîr bivejîyo û mudefa bikero. Ez eşkera vaja: Bi nuştena nê nuşteyî amancê mi tena rexnekerdişê fîlmî-rejîsorî nêbî, naye ra teber mi waşt ke derheqê Kaf Kafî de yew şerh rona û ey ra girêdaye yew mesajê pêroyî bida tayê muxatabanê îhtîmalîyan ke heqê înan est o ke nê mesajî bigîrê xo ser. Mesaj zî no yo: “Heq û hedê kesî nîyo ke o/a xafiza (vîr), tarîx, folklor, ziwan û kulturê yew komelî tena seba xebatanê xo yê şexsîyan malzeme bikero ke fokusê înan de menfîyeto madî, karîyer, prestîj, popularîte ûsn. est ê. Hela ke sey yê miletê ma yê bindestî ke her çîyê ey talan beno, ver bi mîyan ra vîndîbîyayîşî şono. Axir, ez hêvî kena ke wa hîna zaf afatî nêrê sereyê şarê ma ser û rojêke sînemakarêko bîn do bivejîyo orte û derheqê Erdlerzê Gimgimî yê 1966î de yew fîlmê belgekî yê hîna cidî û başî bianco.”

Di xwarina girtîgehê de kêzik hene

0

Înîsiyatîfa ji Girtiyên Nexweş re Azadî 495 hefte ne ji bo balê bikişînin ser rewşa girtiyên nexweş bang li rayedaran dikin. Li gorî komisyona girtîgehan a ÎHD’ê tespît kiriye 651 jê giran hezar û 517 girtiyên nexweş hene. Gelek girtiyên nexweş ji ber rapora ATK’ê nayên berdan. Yek ji girtiyên nexweş jî Yûsûf Sogut e. Yûsûf Sogut heta niha li girtîgehên Amed, Mûş, Erziromê girtî maye. Niha jî li Girtîgeha Panosê tê girtin. Yûsûf Sogut ku 6 sal in girtî ye, tevî gelek nexweşiyên xwe jî dîsa nayê berdan.

Di xwarinê de kevir û kêzik hene

Dayîka Yûsûf Sogut, Meyaser Sogut a ku di nava çalakiyên ‘Nobeta Edaletê’ de cih digire diyar kir ku rewşa kurê ya tendirustiyê nebaş e û wiha axivî: “Kurê min bi salan e li girtigehê nexweş e. Herî dawî bi telefonê li min geriya got ‘Rewş li vir gelekî xerab e. Tevî nexweşiyan, min derman nakin. Gardiyan gelek zextî li me dikin. Ava ku mazot tevlê bûye didin me.’ Em ji wan re pere dişînin lê dîsa jî ava vexwarin nadin wan. Dibêjin; ‘Di xwarina ku didin me de xîçik, kêzik û kurmik derdikevin.’ Dema ku em diçin hevdîtinê jî ji me re gelek astengiyan derdixin. Ji ber rewşa aboriyê nêzîkê salekê ez neçûne hevdîtina kurê xwe.”

‘Tecrîda heyî me diêşîne’

Sogut, anî ziman ku wekî dayikekê tecrîda li ser Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan, tê meşandin baş fam dikin û wiha lê zêde kir: “Tecrîda ku tê meşandin gelekî me diêşîne. Ji ber ku zarokên me jî di heman rewşê de ne. Armanca dewleta tirk ew e ku me bike koleyê xwe. Ji bo me bike kole ciwanên me dîl digire. Kesên ku li gorî feraseta dewletê tev negerin wan digirin û davêjin zindanan. Kesên ji bo mafê xwe têdikoşin, wan binçav dikin û digirin. Ji bo li mafê xwe neparêzin wan davêjin zindanê. Dibêjin bila kurd nebin xwediyê maf.”

‘Li mafên xwe digerin’

Sogut herî dawî anî ziman ku ew heft caran emeliyat bûye û wiha got: “Ji wan emeliyatan gelek raporên min hene. Ez tevî hemû nexweşiyan dîsa hewl didim ku biçin cem zarokên xwe. Gelek caran me daxwazname şand ji bo wan bînin girtîgehên nêzîk. Lê tu encam ji daxwaznameyên me derneketin. Dixwazin ku li gel girtiyan malbatan jî ceza bikin. Ji ber zarokên me dûr in di çûn û hatinê de em gelek zor û zahmetiyan dijîn. Di aliyê aboriyê de jî em pir zahmetiyan dijîn. Gelek malbatên me rewşa wan a aboriyê nabaşe. Bi zor û zehmet diçin hevdîtina zarokên xwe. Ji bo zarokên xwe bi tenê nehêlin diçin hevditina wan. Dewlet bi sirgûnkirina girtiyan, zilmek mezin li malbatên girtiyan dike. Ev zilm li tu dera dunyayê tune ye. Ev zilm tenê li ser kurdan heye.”

Newroz bû dadgehkirina faşîzm û paşverûtiyê

0

Em bi gotinek helbestî dest bi nivîsa xwe bikim; agir şoreş e, Newroz şuştina ruh, hest û bedena mirovan e, nubûn e, guhertin e, avakirina gelê şoreşger e!…

Antropologên cîhanê, pêşketina mirovaniyê bi sê qonaxan de destnîşan dikin.

Agir!..

Şoreşa Neolîtîk!..

Şoreşa enddustriyel!..

Kurd, bingeha hemû nirxên mirovaniyê agir dibînin û pîroz qebûl kirine. Bi vê pîroziyê, li hemberî her cure, ruhên xebîs, gunehkar ku nirxên mirovaniyê tune dikin, têkoşîn kirin û 2500 sal in vî şer’ didomînin. Îro jî, gelê Kurd, bi taybetî di Newroza 2014’an de da xuya kirin ku ew li hemberî faşîzm û paşverûtiya sedsalê, bûye sêva Newton, bûye gotina rastiyê û parêzavanê hiquq, demokrasî û wêjeya azadiyê! Ev sê biwêj, şiyarî ye, têkbirina siyaseta haramzadeyên dewşirme yên li erdnîgariya Kurdistanê ye. Edî ew nikarin sîstema xwe li ser bingehekê rûnênin.

Xala duyemîn; Newroza 2024’an da xuya kirin ku gelê Kurd, diyalektîka azadiyê zemt kiriye. Qirêjiya desthilatdariya AKP/MHPê ku hemû korîdorên siyaset û civakî lewitandine û felsefeya bêhnpêketî ya îderolojiya Turk-î turan û Turk-î îslam têk birine.

Xala sêyemîn; Gel da xuyakirin ku hemû mamosteyên ku boriya reîs Erdogan lêdixin, ji hişmendiya diyalektîkê dûr in û bûne paleyê tunekirina çavkaniyên zaniest, demokrasî û hiquq.

Ji bo vê jî, girseyên li qadên Newroza îsal, hem vijdanê bi kîn û tolhildêr, hem mêjiyên kufîkî yê faşîst û paşverûtiyê mahkum kirin, hem vijdanê razayî yên cîhanê jî şiyar kirin.

Temenê netewperestiya Turk-turan û Tûrk-î îslam, kêm-zêde 130 sal in. Yanî bi temenê avakirina netewe-dewletan dest pê dike û destur nedaye ku demokrasiyek ji demokrasiyên hatiye parçekirin, li Tirkiyê were sazkirin. Ne demokrasiya klasîk, ne demokrasiya gel, ne ya parlamanterîzmê, na ya liberal, ne ya parastin, ne ya pêşdebirine û hwd. heye…

Belkî demokrasiya neteweperestî!.. Ev jî belkî!…

Li Tirkiyê parlamento heye, lê şeklî ye. Bi saya Kurdan, hêdî hêdî ber sazkirina hin nirxan ve diçe!?

Serokkomarê Tirkiyê ku wek serokê çeteyan bi navê “reîs” bangî wî dikin, her dem behsa pêşketin û mezinbûna afirgeriya karsazî û karbidestiyê dike. Gotinên wî, nayên wateya “Demokasiya Peşdebirinê”. Ev rengê demokrasî li ser fikrê Jean-Jacques Rousseau hatiye vegotin û li ser bingeha hiquq tê rûniştandin. Mixabin li Tirkiyeyê zerreya demokrasiya li ser bingeha hiquq nine.  Hişmendiyek utopîk a bi gotinê heye, ew jî, bi hemû pratîka xwe, ji bo tunekirina gelê Kurd e.

Rêber Abdulllah Ocalan jî, li ser hiquqê Jean-Jacques Rousseau rawestiya ye û erênî nêzîk dibe. Ji ber ku ev hiquq bûye bingeha mafên mirovan.

Mixabin li Tirkiyeyê ruhê neteweyî ya hişk û paşverû rê nedaye ku hiquq sazkar bibe. Emperetoriya Osmanî di salên 1914-1915’an, bi pêşengiya paşayên Îttîhat û Terakî, di paşverûtiyek tarî û qirêj de hate rûnandin. Komara (!) Tirkiyeyê jî, bi pêşengiya van paşayan, li ser vê paşverituyê hate avakirin û heta îro, ji vê paşverûtiya rûreşî rizgar nebûye.

Sîstemek haramzade ye!..

Bi modûlên paşverûtiyê re hemhal in û weke nasnameya faşîmza sedsalê derketiye hole. Navê vê ne pêşketine û ne jî guhertina kultur e, grafîka sed salî, şer, zext û zor, qirêjî û kujerî ye.

Trend û motîfê wêranzarî ye!…

Mînak; trafîka nîv sed salî û bi taybetî ye çend mehên dawî ku wezîrê karê derve Hakan Fîdan, serokê MÎT Ibrahîn Kalin û wezîrê karên ewlehiyê General Yaşar Guler, bi gotinên “terorê” derketine micbî û parsekiyê, li payîtextên welatên herêmê û cîhanê xwe dexîlî her kesî dikin.

Sê çakerên Erdogan, bi armanca ku ji Helebê heta bi Musilê xeteke bi navê Erdoganland ava bikin tevdigerin. Eger vê pêkbînin, Erdogan jî wê weke Sultan Murad û Ecewît bibe FATIH!..  Xeyalên Erdogan, weke ewrên xezebê ne û encama nexweşiya sed salî ye. Lewma bûye çavkaniya têkçûna jiyana civakî, têkçûna nirxên meddî, manewî û entelektulî. Her peymana ku ev sê çaker imze dikin, dibine “rîsaleya” têkçûna komara (!) Tirkiyê!…

Yanî, cihê haramzadeyên dewşîrme, êdî li erdnîgariya Kurdistanê nemaye!.. Ger û geşt, micbî û parsekiya siyasî sudê nade wan!..

Gelê Kurd, Tevgera Azadiyê Kurd, Abdullah Ocalan, rojnamevan, nivîskar, rewşenbîr û siyastemedarên Kurd,  bi nîqaşan, bi nivîsan, bi pirtukan, bi nameyan, bi nirxandinan, wateya demokrasî û komarê,  ji  rayedarên dewletê re gotin û hey gotin.

Lê qet û lilleh ne bihîstin.

Bi taybetî Ocalan, destnîşan kir ku netewperestî demokrasî nayîne, wajî wê, ew ê bibe sedema kaos, darbeyên eskerî û çavkaniya êş û azaran. Lê wan bi serxweşiya darbeyên eskerî, hemû cûreyên diyalektîka aheng û nîzaman xêra kirin. Navê vê xerabî û gunekariyê tecrîd e, yanî sîstema “monark”e!…

Ne tenê Kurdan, zanistên cîhanê, siyasetmedar, hiquqnas, raportorên saziyên aborî, siyasî, weke YE û rojnamevanên cîhanê jî ev rastî ji rayedarên dewleta tirk re gotin û hey gotin.

Lê Erdogan û zewatên li dora wî, wek ULIS, bi hesten organic   haraket kirin. ULIS di mîtolojiya Yewnanan de, hîlebazan temsîl dike.

Di vê Newrozê de jî, gelê Kurd, gelên li Kurdistanê, dîmanîkên demokrasî û çepgiran, dersa demokrasî dan û bûne ronahiya şoreşa agir. Lê bi gotina Kurdan “serhişk”, bi gotina Tirkan, “nato  kafa, nato mermer”, desthilatdariya AKP/MHPê  guhdariya kesî nekirin û nakin.

Hasil-î Kelam!…

Sosyologê Tirk, Nezih Merîç, pirsa, “gelo faşîzm, ji bo Tirkiyê dikare bibe riya serketinê,” dike û dibêje; “Li pey me, weke Italya ronesansek nine; weke Elmanya lîteretureke marxist nine!… Yek kanun heye, hêz!..” Yanî sîstema “monark” pêşniyaz dike û engizisyonê mubah dibîne.  Gelek sosyolog û zanistên Tirk, aştiyê ji bo Tirkiyê têkçûn dibînin.   Sosyolog Nezih Merîç pêşverû tê naskirin, lê yek ji kesên di Kongreya Ocaxa Rewşenbîrên Tirk de, (27 Gulan 1978) cih girtiye û di biryarên tunekirin û asimilekirina gelê Kurd de cih girtiye ye.

Zewatên Îttîhat û Terakî sed sal în di nava “neweşî-bunalima” ahlakî de dewletê rêve dibin. Her dem serî li derewan, xapandin û qumpasan didin.

Ewropa, bi hişmendiya “merkantalîst” aboriya xwe kiriye bin zept û reptê. Lê rayedarên Îttîhat û Terakî, bi armanca tunekirina gelan, hişmendiya “merkantalîst” bijartine. Di vê çarçoveyê de, siyaseta tecrîd û qeyum kirina pratîkê.  Wan, hişmendiya “monark” û “merkantlîst” li hev mehr kirine. Vê jî, ew di radeya dînîtiyê de egoist kirine û ev cure egoizm, hemû nirxan û her cure rastiyan tune dike.

Monark Erodgan, li Qesr-î Alî, nave Xwedayê mezin û ola Îslamê bikar tine û dixwaze nexweşiya mêjiyê kûfîkî li tevahiya welat bela bike.

Merkantalîst Erdogan, bi ahenga “serdem-î lale”, bi riya çeteyên wekî Patrona Xelîl, seyr û herka dîrokê rawestîne.

Bi vî rengî hem sazî û dinamîkên civakî, hem baweriyê civakan yan tune dikin, yan jî ji wateyan wan dûr dikin û rê li ber pêşketinên dîrokî digirin.

Em parantêzeke vekin; Desthilatdariya AKP/MHP û MÎT’a tirk, Artêşa Neteweyî ya Suriye SMO ava kirin. SMO, û çeteyên wekî Cephet El Şamiyye, Tûmena Hamza û Tumena Sultan Suleyman Şah û hwd. teva xwedî mod-kodên çeteyên DAIŞ’ê ne û li Rojavayê Kurdistanê, bi taybetî li herêma “Mertala Firatê” weke Hespê Truwa têne bikaranîn.

SMO, di Kanuna 2017’an hate avakirin û hate gotin hejmara wan 110 hezar in.  Piştî salekê, Dewleta Tirk bi çeteyên SMO re, di 20 Çileya 2018’an de, êrîşî Efrînê kir.  Îro, hejmara çeteyên SMO, daketiya 30 hezarî. Yanî SMO ketiye   pêvejoya erozyonî  û hêdî hêdî di sergoya dîrokê de winda dibe.

Vêce, Newrozên li Bakurê Suriye-Rojava û li Halebê jî, da xuyakirin ku,  rayedarên dewleta Tirk û desthilatdariya AKP/MHP, di ajande, xeyal û armanca Artêşa Azad a Suriye OSO û di Artêşa Neteweyî ya Suriye  SMO de jî têkçûne.

Em parantêzê digirin û dewam dikin; Li Tirkiyê û bakurê Kurdistanê, di 31’ê Adara 2024’an de wê hilbijartinên herêmî çêbibin. Herçiqasî hilbijartinên li Tirkiyeyê û Bakurê Kurdistanê, ji xeta xapandinê dernaketibin jî, wek di pîrozbahiyên Newrozê de hate xuyakirin, Kurd û dînamîkên demokratîk bi biryar in ku, siyaseta qeyum mahkum bikin û wê şerma “komarê” (!) ji holê rakin.

Min li jor behsa siyaseta merkantalîst kir. Ev rastiyeke din şanî me dide. Hilbijartinên herêmî, bi taybetî li dora şaredariyan û rêveberiyên bajar û gundan çêdibine.  Li Ewropa  şaredarî bi nave “comun” têne binavkirin.  Ev bermayiya “komutern” e. Bi Almanî, komîntern, bi Frensizî comîntern, bi Ingilîzî comint, bi Kurdî komun. Lê Kurdan, di sîstema hevsarokatiya şaredariyan de “comun” esas girtine.

Desthilatdariya AKP/MHPê jî, bi sîstema qeyum, comun kûştin û rê li ber pêşketina demokrasiya gel girtin.

Kurdan bi şar, û şaredariyê, îradeya gel esas girtine û di wateya bajarvanî- medeniyet û demokrasî de dikine pratîkê.

Belde, gotinek erebî ye, tê wateya gund, yan jî navçeyê. Li Tirkiyê jî weke rêveberiya dewletê hatiye dizaynkirin û bi gotina belediye, ji sîstema rêveberiya gel cûda, di statuya erk û erkanê dewletê de kirine pratîkê. Gotina ku îro her kes li Tirkiyeyê “hilbijartina herêmî” bikar tine, ji wateya commune de, ji wateya rêveberiya gel cûda ye.

Tenê Kurd, di wateya şaredarî û rêveberiya gel de bikartînin.

Ji bo vê jî,  Kurd wê bi coş û biryardariya Newrozê, biçin ser sendoqan û di wateya şaredarî û rêveberiya gel de, sîstema qeyum û sîstema  tecrîda  di çarçoveya  “monark”  û kodên çeteyan kirine pratîkê mahkum bikin.

Gotina herî dawî û rastî; pîrozbahiyên Newroza 2024, bûne nîşane û rastiya têkçûna faşîzma sed salî, bûne dadgehkirina faşîzm û paşverûtiya netewpestiyê.

Ev jî pestpektîfa paşerojên azad û demokrasî ye.

‘Qeyûmî do bierzîyê çopê tarîxî’

Hemsereka DEM Partî ya Amedî Pinar Sakik Tekîne vat ke meydananê Newroze eşkera bî ke qeyûmî do weçînayîş ra pey bierzîyê çopê tarîxî.

Tekîne îfade kerd ke na Newroze de ruhê serranê 90an est bîyo û vat: “Tirkîya, Kurdistan û Ewropa de verê her keyeyê kurdan de adirê Newroze ame tavistene. Amed de zî rixmê varayîş û Remezanî zî qerebalixêko pîl est bî. Na Newroze vera polîtîkayanê asîmîlasyon, qeyuman û îqtîdarî cewabêk bîye. Newroze de mesajê girîngî dîyayî û azadîya Birêz Ocalanî û çareserîya meseleya kurdan ameyî waştene. 

Şarê kurdî Newroze de vat ‘azadîya Rayberîye, azadîya ma ya.’ Ma Newroze de fam kerd ke tecrîd seba pêro şaran mesele ya û seba aştîye ganî tecrîd bêro wedaritene. Meydananê Newroze ra na netîce vejîyaye ke qeyûmî erzîyayî çopê tarîxî.”

Tekîne pare kerd  ke hêriş û tedayî pê şarî nêeşkayê û vat: “Newroze de ame waştene ke wa şarê kurdî yew bibo. Na Newroze de qalê Leyla Zana zaf ame kerdene. Leyla Zana ancî mîyanê şarî de tesîrêko pîl viraşt û ruhê 90an gandar kerd. Ma bi nê hîs, tesîr û tewirê şarî şinê weçînayîşanê 31ê adare. Şarê kurdî ancî sindoqan de cewabêkê xurtî bidê ferasetê dizdî. Her raye do qeyûman rê bibê lapatêke.”

Baro û rêxistinên sivîl bang li CPT’yê kirin

Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD), Komeleya Hiqûqnasên Ji bo Azadiyê (OHD), Komeleya Hiqûqnasên Hemdemê (ÇHD), Weqfa Mafên Mirovan a Tirkiyeyê (TÎHV), Weqfa Lêkolînên Civakî û Hiqûqê (TOHAV), Komeleya Civakî ya Sivîl a di Sîstema Ceza û Înfazê de (CÎSST), Baroya Mûşê, Baroya Wanê, Baroya Êlihê, Baroya Amedê, Baroya Colemêrgê, Baroya Mêrdînê, Baroya Rihayê û Baroya Şirnexê bi îmzeyeke hevpar di 12’ê Çileya 2024’an de ji Komîteya Pêşîgirtina li Êşkenceyê ya Konseya Ewropayê (CPT) re name şandin. Di nameyê de hate destnîşankirin ku mafê hevdîtina bi malbat û parêzeran re yê Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan, Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim û Veysî Aktaş hatiye binpêkirin.

Saziyên îmzevan têkildarî nameya ku şandîn, li Navenda Giştî ya ÎHD’ê daxuyanî dan. Hevserokê Giştî yê ÎHD’ê Huseyîn Kuçukbalaban anî ziman ku di nameyê de bal kişandina ser tecrîda mûtlaq a li ser Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan.

Kuçukbalaban ev tişt diyar kirin:

“Di nameya ku me ji CPT’ê re şandî de, me gotibû ku ji ber rewşa bêparhiştina ji peywendiyê (incommunicado) ya li Girtîgeha Îmraliyê û neguherîna şert û mercan, em dixwazin bibêjin, li gorî Peymana Ewropayê ya ji bo Pêşîgirtina li Kiryar an jî Cezakirina Biçûkxistinê, yan jî Êşkence û Kiryarên Nemirovî, bi erk û berpirsyariya xwe rabin û tevkariyê li çareseriya pirsgirêkê bikin. Li hemberî vê yekê Abdullah Ocalan, Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim û Veysî Aktaş ên li Girtîgeha Ewlekariya Bilind a Tîpa F tên ragirtin, nêzî 3 sal in nikarin bi malbat û parêzerên xwe re hevdîtinê bikin û têkîliya wan a bi cîhana derve re, bi temamî hatiye qutkirin. Ev rewş hîn jî dibe sedemê bandor û encamên giran. Ji aliyê normên hiqûqî yên gerdûnî û nirx û hêmanên mafên mirovan ve ev yek nayê qebûlkirin. Ji bo çareseriyê vê pirsgirêkê divê demildest gav bên avêtin û em dixwazin bi raya giştî re parve bikin ku em ê bibin şopdarê vê pêvajoyê.”

Rapora zanyar: Metirsiya kîmyewî li ser Firatê heye

Di rapora zanyar de ya têkildarî karesata madenê ya li navçeya Îlîç a Erzînganê, hate îdîakirin ku Midûrê Tirkiyeyê yê Anagoldê Cengîz Yalçin Demîrcî û rayedar ‘bêqisûr in’, lê belê rayedarê Kanadayî Îaîn Ronald Gûîlle û endezyar jî di nav de 9 kes ‘bi qisûr in’.

Di raporê de hate ragihandin ku fîrmaya Madenkariya Anagoldê “bi zanebûn sûcê qirêjkirina hawirdorê” kiriye û hate gotin, dibe ku karesat ava ser û binê erdê ya li herêmê qirêj bike.

Li gorî raporê rîskên ji ber siyanurê dikare bandoreke cidî li tenduristiya mirovan bike û li ser çavkaniya çemê Firatê rîsk heye.

Leşkerê tirkan Hezro de operasyon kenê

Nêzdîyê dewanê Hezroyî yê Amedî de operasyono leşkerî dîya destpêkerdene.

Nêzdîyê dewanê Dercal û Bazmarî yê qezaya Hezroyî yê Amedî de 24ê adare de operasyono leşkerî dîyabî destpêkerdene. Operasyono leşkerî û ablûqaya vera dewan 3 rojan ra dima qedîyabî. Wextê ablûqa de polîsan eştbî xeylêk keyeyan ser.

Ablûqaya nê dewan qedîyabî la nêzdîyê dewa Helhelî de operasyono leşkerî dîya destpêkerdene. Ame parekerdene ke derûdorê taxe zî ameyo girewtene.

Di çavên reşî belek de çirûskên hêviyê

Çend rojên dawî ez tev li kampanyaya DEM Partî ya serdana malan bûm. Her çendî hinek heval vê têgeha serdana malan an jî ziyareta malan qebûl nakin. Heta radeyekê ew jî mafdar in ji ber tiştê me dikir ne serdana malan bû ku em rûnin û çayekê wan vexwin, me tenê li ber derî belavok didan destê wan. Ji bo ew heval nexeydin min divê ez têgeha serdana malan rast bikin, a rast me belavokên ku ji bo hilbijartina 31’ê Adarê hatibûn amadekirin li malan belav dikir.

Bi her halî ev kampaniya çûna ber deriyê gel ji gelek aliyan ve girîng û pêwist bû. Di vê xebatê de hema bêje deriyek nema ku me lê neda û deriyên ku vebûn me silav kir û yên venebûn jî me belavokek xiste ber deriyê wan.

Piraniyê deriyan vedibûn û gelek kesan kêfxweşiya ji vê serdanê dianî ziman. Tiştê herî zêde bala min kişand rûkenî û biriqîna çavên reş û belek bû. Wan çavan û wî ken û kêfxweşiya gel di çav û rûyê wan de dida der û min biriqîna hêviyê di wan çavên reşî belek de dît.

Li avahiyekê em derketin qata dawî û me li deriyekî da, ew deriyê me lê da venebû lê li ser dengê me deriyê li hember vebû. Zarokeke 10 salî ji ber derî bi kêfxweşî û dengekî bi kelecan bang li diya xwe kir û got; “dayê were va partî hat”.  Dayik derket ber derî û bi destê xwe îşaret kir got ka werin vir. Min hêviya xwe ji wî deriyê ku min lêdida birrî û berê xwe da wê dayika rûken. Ez çûm min silav li dayikê kir, dayikê devê xwe anî ber guhê min û got: “Te xêre tu ewqasî bi israr li wî derî didî, dest jê berde xwediyê malê polîs e.”

Ez keniyam û min got tiştek nabe dayê herî zêde wê bêje min navê yan jî wê belavoka me bigire û bavêje.

Gelek kesan li ser lingan be jî li ber derî be jî rexneyên xwe dianîn ziman û digotin divê partî her dem di nava gelê xwe de xuya bike, ne tenê di demên hilbijartinan de lê piştî werin hilbijartin jî divê her di nava gelên xwe de xuya bikin.

Hin kesan gazinc jî dikirin hin ji wan di cih de bûn û hin gazinc jî qet têkliya wan bi kêmasiyan re tune bû. Wekî mînak em li jineke navsere rast hatin gelek rexne ji bo paqijiyê kirin û got çima li taxa me şaredarî guh nade paqijiyê, wê jina navsere gazinc ji me dikirin lê haya wê jê tune bû ku ev nêzî 10 sal in qeyûm karê şaredariyan dimeşîne. Wekî ku şaredarî di destê partiya me de bin wiha rexne dikir.

Bi rastî derî hebûn ku qet venebûn jî lê piraniya deriyan vedibûn û piraniya kesên ku derî vedikirin kêfxweşiya xwe ji vê (serdanê) dianîn ziman. Kesên ku kêfxweşiya xwe bi ziman jî bilêv nedikirin di beşişîna rûyên wan û kêfxweşiya ku di rûyê wan de dida der bi zelalî xuya dibû.

Car caran em zêdeyî 7-8 blokan digeriyan û bi taybetî li cihên ku avahiyên wan bêasansor bûn em hinekî diwestiyan lê her ku me rûyekî li ken û biriqîna di çavên yekî/ê de didît, ji me re dibû moraleke xweş û me ew westana xwe tev jibîr dikir. Gelek caran ew biriqîna wan çavreşan dibû hêz û moral ku em wê rojê serdana çend avahiyên din jî bikin.

Bi giştî ez dikarim bêjim ku ew kelecan û biriqîna wan çavreşan coş û moraleke gelekî xweş dida me û hêviya serkeftinê di dilê me de geştir dikir. Bi hêviya serkeftineke mezin û bi coş û kelecana wan çavreşan ez hemû kesên ku kedek mezin di van xebatan de dan silav dikim û dibêjim; Dem dema serkeftinê ye dem dema li xwe vegerînê ye. Dem dema azadiyê ye.

PDK’ê 155 roj in Ehmed winda kiriye

0

Rojnameger û edîtorê beşa erebî yê Rojnewsê Silêman Ehmed di 1’ê cotmehê de ji bo serdanê çû cem malbata xwe ya li Taxa Şêx Meqsud a Helebê. Ehmed, di 25’ê cotmehê de xwest bi ser deriyê Pêş Xabûr (Sêmalka) re derbasî Herêma Federe ya Kurdistanê bibe. Lê hêzên PDK’ê ew revandin û 155 roj in agahî jê nayê girtin.

Hefteyek piştî windabûna Ehmed, asayîşa PDK’ê ya Dihokê daxuyaniyek da û îdia kir ku “Silêman Ehmed rojnameger nîne.” Bi vê daxuyaniyê li xwe mikûr hat ku Ehmed ji hêla wan ve hatiye binçavkirin. Silêman Ehmed nêzî 5 sal in di beşa erebî ya Rojnewsê de weke edîtor dixebite.

Parêzerê Ehmed, Nerîman Ehmed Reşîd diyar kiribû ku tevî biryara dozgeriyê jî Asayîşa Dihokê nahêle ew bi miwekîlê xwe re hevdîtinê bikin. Ehmed, da zanîn ku hînbûne ku dosya di destê saziya îstîxbaratê Parastinê de ye.  Reşîd destnîşan kir ku li gorî xala 19’emîn a Destûra Bingehîn a Iraqê, divê parêzerê her girtiyekî hebe û bêyî parêzer tu kirarî nayên kirin. Reşîd, got: “Asayîşa Dihokê û hikûmeta Herêma Federe ya Kurdistanê bi awayekî eşkere Destûra Bingehîn binpê dikin. Em amadekariyan dikin ku serî li Dadgeha Federe ya Iraqê bidin. Asayîş û hikûmet destûrê nade em hevdîtinê bikin û her tim hinceta ‘li vir nîne, lêpirsîn hêj bi dawî nebûye’ nîşan didin. Hemû hewldanên me bêencam man. Em ê di demekî herî kin de ji bo Dadgeha Federe ya Iraqê serlêdanê bikin. Têkoşîna me ya hiqûqî dê bidome.”

Koma Parastina Suleyman Ehmed ku ji hêla parêzeran ve hatiye avakirin jî da zanîn ku heta niha zêdetirî 10 serlêdan ji bo Ehmed kirine lê destûra hevdîtinê nehatiye dayîn. Di heman demê de rayedarên PDK’ê jî têkildarî Ehmed tu agahî parve nekirine. Rojnews diyar dike ku PDK ji ewlehî û jiyana edîtorê ajansa wan Silêman Ehmed berpirse.

Tevî bangawaziyên rêxistinên pîşeyî yên rojnamegeran û rêxistinên civaka sivîl jî rêveberiya PDK’ê heta niha têkildarî Ehmed tu daxuyanî nedane.

Rayedarên Rojnewsê ku dixwazin têkildarî edîtorê wan Ehmed tavilê agahî bi raya giştî re bên parvekirin, çendek roj berê serî li Neteweyên Yekbûyî (NY) dabûn.