24 Nisan, Çarşamba - 2024

Gösterilecek bir içerik yok

Dager

Keyeyî waranê Çîyapanike de benê. Dewijî di hîrê aşmî  îta manenê. Mal û dawar, zaw û zêç, berxwanî, şiwanî, gawanî pêropîya puşopalaxe çiraynenê. Heywananê xo bi weyîkerdene kene mird. Cênî, şit û mastan, ron û toraqanê zimistanî arêdayene. Çerê mal û dawarî beno kemî û waxtê xo beno pir.  Waxtê dagêrî êno. Na rû/semed ra, keyeyî barxanê xo amade kenê û dagere dewe benê.

Dora dagerî êna. Çîmîyê xo, tef û talê keyeyane xo amede kenê û kenê zereyê galê û turikan. Tayê xo, baranê hera,  tayê çî yê xo kî erebeyê gaya, o ke nêbo, ebe xizagê gayan rê kom kenê û ebe înan dager benê dewe.

Nê keyeyânê dewe mîyan de keyeyê Memedê Safî kî esto. O kî têf û talê xo keno kom. Xizagê xo amade keno û ey û tornê xo şonê ware. Cilcor û toraqa, rona xizag ra bar kenê. Kergî manenê. Xase veyva keyeyî ya. Xanıma Memedê lajê Memedê Safî’ya. Sebeta girêdayena linganê kergan, derdormê de lak ro nîyadane. Derdorme de lak û luk ra qêt çîyê nêmendo.  Peynîyapêyêne de silondî ser o paçêde kan vînenê. Ebe nê paçî linganê kerge û dîkî girê danê. Xase kerge û dîkî dana Alî dest û kunê re raye.

Alî serre ra hurdî yo. Demê ra dime qefêlîno. Kerge û dîkî Alî ra cênê û resenê xizagî ra girê danî.

Alî, tornê Memedê Safî yo. Pîyê xo hardlerzê Gimgimî yo peyên de binê banî de mendbî û şîbî heqîye. Alî sê mend bî.  Qijê hîrê birayan o bi.  Alî, kalikê xo dima ra raye teqîp keno û ver bi dewe şono. Xizagê gayan, binê gole ra dernişîn ke beno, gayî hetanî dewe ebe waştîş şone. Alî tepîya maneno. Dîk û kergî, se ke kenê laqê linganê xo wisnenê. Dîk remeno û kuno birrê qawaxî mîyan.  Alî nêtawreno ke dima dîkî şoro. Çimkê kergî bewayîr manêne. Alî ‘cu cuu…’ keno.  Kergan ano te lewe, la dîk qêt tepîya êno? Çare tede nêvîneno. Pey vilê xo kineno, ebe ters êno reseno keyeyê kalikê xo.

Kalikê ey, xizag ra tefûtal onceno zere. Verê kêberî/çêberî de nîşeno ro. Tasêko doye şimeno. Ebe tornê xo Alî şa beno. Qayt keno ke Alî muruzun o. Ci ra vano: “Hela bê lê kalikê xo. De hela bê, ez qurbanê binê linga to bî, se bi mi ra vajê.” A şop, demarî ya pîyê Alî zêre ra vêjîna û vana: “Dîk kerdo qurbanê xo dîk! Coka muruzun o.  Qurbanê dîkî bo sala!“

Eke pirîka xo ya raştkîne bîyêne, nîya nêvatêne.

Memedê Safî zaf zere veşaye bî. Hetê ra zere germî yê, heto bîn ra kî dîk. Hetê ra zereyê xo vêşeno hetê ra kî xo xo de qarîno. Hersî ver sere de aqil nêmaneno. Bê qerar manêno. Demê ra dime kuno zere baraqa. Tifangê awcî cêno û Alî fîno ra xo dime. Şaneno raya warî. Êne duştê qawaxî. Alî ebe tilîya ca yê dîkî kalîkê xo rê salix dano.  Vano: “Dîk îta xelesîya ra. Na dûşt de kêwt qêwaxan mîyan û bî vîndî.” Kalik ‘cu, cuu’ kêno. Qêt veng û vajê dîkî çîn o. Hetanî şan manenê. Belkî wa dîk veng ro xo fî yo. Demê ra dime vengê dîk êno.  Şaş benê. Her dolim tumê ra vengê dîkî êno. Kamta şorê. Ebe na şaşî ye orte de manenê. Roj koya serde beno wîndî. Cêrenê ya û êne keyeyê xo.

Ebe no qeyde roja bîne vengê dîkî ro xo cêne û şonê Çala Sîyaye. Vengê dîkî na dolim serê Keloşkê ra eno. Senê Saya, verqefê Gomê Gule de ro vengê dîkî. Dîk Gomê Gulê de veng fîno re xo. Ver çarnenê uja. Çend gamî ra dime pey Qorî ro, tapê Kurê Jarîye ra vengê dîkî êno. No veng, vengê dîkê sûrpelî ra dot vengê çîyê de bînî nîyo. Xeylî qefelîyê. Zanîyanê înana de teqate nêmenda. Pey ser cerenê ra û êne dewe.

Der û cîranî na mesela pehesînê. Şan de keyê Memedê Ap Safî de enê pêser. Hesenê Wêlî, İbrahîmê Qemerê Mele, Memikê Şexalîya û çend kesê bînî mesêla dîkî anê ra û xo mîyan de qesê kenê. Tayê cîranî vanê: “Ma dîkê to şîyo, ma dîk danîmê to. Xo mêakesne.” Memikê Şexalîya vano: “Na dawa endî bîya dawa namusî. Gere ma nê dîkî doz bikîme.”

Roja bînê şodir xêlî xort û arazî zanayî, rêberîya Memikê Şexalîya de vêjinê sere dewe û binê qevaxî saye kenê. Çîyê nêvînenê. Ap Memed êno reseno cîrana û vano: “Bêqeretîye nêbena.”  Tornê Ap Memedî Alî êno xo resneno ci. Şar êno xo resneno verê Hopike, vengê dîkî eno. Her kes mat beno. O jû tilîya/beçik xo hetê Warê Kemerî ser keno derg, o bîn Merga Qerî ser, ê hîreyîne Tapê Kurê Jarîye ser tilîya xo keno derg.  Sond waneno ke vengê dîkî na wo îta ra êno. Memikê Şexalî peroyîne keno zurekêr. Verojê Kela musnêno şarî. Nê cîranî xo mîyan de munaqaşê der ê o şop dîk reyna‚ ‘uurru uu…’ veng dano. Tumî, tapî, koyî, deştî û duzî, verojî, kaş û kuşî perûne ra vengê dîkî êno. Çala Sîyayê, Keloşkê, Sênê Keloşkê, Sênê Saya, Gomê Gûlê, Pê Qorî, Gomê Usî, Çala Wêysî, Derê Xêymê, Textê Merga Qerî, Bejê Qûtê, Xirx, Zimê, Sayreke, Çala Talana, Warê Bezê, Verojê Girî,  ûsn. Ra veng safî nêbeno.   Vatenanê şuyana û gawana hêtanî payîzo pêyen tum û çalan ra o veng amêne.

Gorê vatena, hetanî nê seranê pêyênan, oyo ke zerepak o, heqê xo de haşt o, geganê vengê dîkî  heşneno.

Naveroka berê
Naveroka ya piştî vê

Dager

Keyeyî waranê Çîyapanike de benê. Dewijî di hîrê aşmî  îta manenê. Mal û dawar, zaw û zêç, berxwanî, şiwanî, gawanî pêropîya puşopalaxe çiraynenê. Heywananê xo bi weyîkerdene kene mird. Cênî, şit û mastan, ron û toraqanê zimistanî arêdayene. Çerê mal û dawarî beno kemî û waxtê xo beno pir.  Waxtê dagêrî êno. Na rû/semed ra, keyeyî barxanê xo amade kenê û dagere dewe benê.

Dora dagerî êna. Çîmîyê xo, tef û talê keyeyane xo amede kenê û kenê zereyê galê û turikan. Tayê xo, baranê hera,  tayê çî yê xo kî erebeyê gaya, o ke nêbo, ebe xizagê gayan rê kom kenê û ebe înan dager benê dewe.

Nê keyeyânê dewe mîyan de keyeyê Memedê Safî kî esto. O kî têf û talê xo keno kom. Xizagê xo amade keno û ey û tornê xo şonê ware. Cilcor û toraqa, rona xizag ra bar kenê. Kergî manenê. Xase veyva keyeyî ya. Xanıma Memedê lajê Memedê Safî’ya. Sebeta girêdayena linganê kergan, derdormê de lak ro nîyadane. Derdorme de lak û luk ra qêt çîyê nêmendo.  Peynîyapêyêne de silondî ser o paçêde kan vînenê. Ebe nê paçî linganê kerge û dîkî girê danê. Xase kerge û dîkî dana Alî dest û kunê re raye.

Alî serre ra hurdî yo. Demê ra dime qefêlîno. Kerge û dîkî Alî ra cênê û resenê xizagî ra girê danî.

Alî, tornê Memedê Safî yo. Pîyê xo hardlerzê Gimgimî yo peyên de binê banî de mendbî û şîbî heqîye. Alî sê mend bî.  Qijê hîrê birayan o bi.  Alî, kalikê xo dima ra raye teqîp keno û ver bi dewe şono. Xizagê gayan, binê gole ra dernişîn ke beno, gayî hetanî dewe ebe waştîş şone. Alî tepîya maneno. Dîk û kergî, se ke kenê laqê linganê xo wisnenê. Dîk remeno û kuno birrê qawaxî mîyan.  Alî nêtawreno ke dima dîkî şoro. Çimkê kergî bewayîr manêne. Alî ‘cu cuu…’ keno.  Kergan ano te lewe, la dîk qêt tepîya êno? Çare tede nêvîneno. Pey vilê xo kineno, ebe ters êno reseno keyeyê kalikê xo.

Kalikê ey, xizag ra tefûtal onceno zere. Verê kêberî/çêberî de nîşeno ro. Tasêko doye şimeno. Ebe tornê xo Alî şa beno. Qayt keno ke Alî muruzun o. Ci ra vano: “Hela bê lê kalikê xo. De hela bê, ez qurbanê binê linga to bî, se bi mi ra vajê.” A şop, demarî ya pîyê Alî zêre ra vêjîna û vana: “Dîk kerdo qurbanê xo dîk! Coka muruzun o.  Qurbanê dîkî bo sala!“

Eke pirîka xo ya raştkîne bîyêne, nîya nêvatêne.

Memedê Safî zaf zere veşaye bî. Hetê ra zere germî yê, heto bîn ra kî dîk. Hetê ra zereyê xo vêşeno hetê ra kî xo xo de qarîno. Hersî ver sere de aqil nêmaneno. Bê qerar manêno. Demê ra dime kuno zere baraqa. Tifangê awcî cêno û Alî fîno ra xo dime. Şaneno raya warî. Êne duştê qawaxî. Alî ebe tilîya ca yê dîkî kalîkê xo rê salix dano.  Vano: “Dîk îta xelesîya ra. Na dûşt de kêwt qêwaxan mîyan û bî vîndî.” Kalik ‘cu, cuu’ kêno. Qêt veng û vajê dîkî çîn o. Hetanî şan manenê. Belkî wa dîk veng ro xo fî yo. Demê ra dime vengê dîk êno.  Şaş benê. Her dolim tumê ra vengê dîkî êno. Kamta şorê. Ebe na şaşî ye orte de manenê. Roj koya serde beno wîndî. Cêrenê ya û êne keyeyê xo.

Ebe no qeyde roja bîne vengê dîkî ro xo cêne û şonê Çala Sîyaye. Vengê dîkî na dolim serê Keloşkê ra eno. Senê Saya, verqefê Gomê Gule de ro vengê dîkî. Dîk Gomê Gulê de veng fîno re xo. Ver çarnenê uja. Çend gamî ra dime pey Qorî ro, tapê Kurê Jarîye ra vengê dîkî êno. No veng, vengê dîkê sûrpelî ra dot vengê çîyê de bînî nîyo. Xeylî qefelîyê. Zanîyanê înana de teqate nêmenda. Pey ser cerenê ra û êne dewe.

Der û cîranî na mesela pehesînê. Şan de keyê Memedê Ap Safî de enê pêser. Hesenê Wêlî, İbrahîmê Qemerê Mele, Memikê Şexalîya û çend kesê bînî mesêla dîkî anê ra û xo mîyan de qesê kenê. Tayê cîranî vanê: “Ma dîkê to şîyo, ma dîk danîmê to. Xo mêakesne.” Memikê Şexalîya vano: “Na dawa endî bîya dawa namusî. Gere ma nê dîkî doz bikîme.”

Roja bînê şodir xêlî xort û arazî zanayî, rêberîya Memikê Şexalîya de vêjinê sere dewe û binê qevaxî saye kenê. Çîyê nêvînenê. Ap Memed êno reseno cîrana û vano: “Bêqeretîye nêbena.”  Tornê Ap Memedî Alî êno xo resneno ci. Şar êno xo resneno verê Hopike, vengê dîkî eno. Her kes mat beno. O jû tilîya/beçik xo hetê Warê Kemerî ser keno derg, o bîn Merga Qerî ser, ê hîreyîne Tapê Kurê Jarîye ser tilîya xo keno derg.  Sond waneno ke vengê dîkî na wo îta ra êno. Memikê Şexalî peroyîne keno zurekêr. Verojê Kela musnêno şarî. Nê cîranî xo mîyan de munaqaşê der ê o şop dîk reyna‚ ‘uurru uu…’ veng dano. Tumî, tapî, koyî, deştî û duzî, verojî, kaş û kuşî perûne ra vengê dîkî êno. Çala Sîyayê, Keloşkê, Sênê Keloşkê, Sênê Saya, Gomê Gûlê, Pê Qorî, Gomê Usî, Çala Wêysî, Derê Xêymê, Textê Merga Qerî, Bejê Qûtê, Xirx, Zimê, Sayreke, Çala Talana, Warê Bezê, Verojê Girî,  ûsn. Ra veng safî nêbeno.   Vatenanê şuyana û gawana hêtanî payîzo pêyen tum û çalan ra o veng amêne.

Gorê vatena, hetanî nê seranê pêyênan, oyo ke zerepak o, heqê xo de haşt o, geganê vengê dîkî  heşneno.

Naveroka berê
Naveroka ya piştî vê