Hesabê zaf dewletan serê Sûrîye bibî. Çek û cebilxane û lojîstîkê çeteyan serê Tirkîya ra şîyî. Encamê bazarîyê lîşinan de dewleta rûs bêbextî ro kurdan kerde. Dewleta tirk zana ke heke Îdlîb dest ra vecîyo do peynî ro heme xayalanê înan bêro

Fina ke ma heme zanê şerê xomîyanê Sûrîye 2011’nan de dest pê kerd. Hesabê zaf dewletan ser Sûrîye bibî. Yê dewletan re yew dewleta tirk bî. Dewleta tirk hêvî kerdêne ke di wextê ke kilm de (herî zêde şeş aşmîde) rejîmê Esadî bişeyowe û cayê êyde hikûmdarîya Îxwanî Misilman awa bibo, şêrê camîyê Emewîyan de nimaj bikera û Sûrîye bikera bin kontrolê xo û raynê civaka kurd bê heq bê hiqûq û bêstatû bimano.

Qabê nê joyê çi destê dewleta tirk ameye kerde. Erdnîgarîya Tirkîya bî rayê şîyayiş û ameyîşê çeteyanê Sûrîye. Çek û cebilxane û lojîstîkê çeteyan heme ser Tirkîya ra şî. Her çiqasî dewleta tirk bi heme qewetê xo paştî da çeteyan zî rayna çeteyî bisernêkewtî û waşteka dewleta tirk nêamî ca.

Badê ke serra 2015’ine de dewleta rûs bi awayêko fiîlî tewirê şerê Sûrîye bî û hetkarîya rejîmê Esad kerde, heme xeyalê dewleta tirk di qirike aye de mendî.

Dewleta tirk vîna ke bê destûrê dewleta rûs nêşikena Sûrîye de xo têbida. Mecbûr mende xo bida kiştê dewleta rûs. Bêguman eno ro hesabê dewleta rûsî ke ameyê. Badê ke dewleta tirk û dewleta rûs xo da kiştê yewbînan di beyntarê înan de bazarê lîşinan zî dest pê kerd. Dewleta rûs heme çeteyê ke bi ser Tirkîya re şibî Sûrîye bi destê dewleta tirk Îdlîb de day komkerdiş. Yanî bera ke tera amebê sînorê Tirkîya be, coka ra verê heminan da sînorê Tirkîya. Waştê ke bera ke tera amebê ew ca ra veciyê.

Di komkerdiş û wayîrvecîyayîşê çetayan de hesabê dewleta tirk zî bibî. Nê hesabanê dewleta tirke ma şikenê hina rêz bikerim.

Qabê ke bişika, estbîyayîşê xo yê Sûrîye derg û mayînde bikera, maseya çareserîya Sûrîye de ca bigera, hesabê xo yê nimcet mendî yê qarşî Esadî temam bikera, di operasyonên xo yê qarşî kurdan de destûr bigera û her tim mîyanê Sûrîye de bî, her tim têwirbîyayîşan viraza.

Dewleta tirk waştê ke çeteyê ke Îdlîb de kom kerdê qabê nê hesabanê xo yê ercan û lîşinan fina heranê mayîne bikar biyara. Coka ra çeteyan heme Îdlîb de kom kerde û bi awayeko eşkera bîye pawitoxê çeteyan.

Di encamê nê bazarê lîşinan de dewleta rûs bêbextî ro kurdan kerde. Qada hewayî ya Sûrîye balafiranê dewleta tirke rê kerd a û destûrê dagirkerdişê heremê Şehba û Efrîne da dewleta tirke. Bi dagirkerdişê nê hereman verê çimanê dinya de bi hezaran kurdî ameyî qetilkerdiş, mal û milkê înan ameyî talankerdiş û hema zî qetlîam û talan dewam kena.

Ma heminan zanê ke badê ke çeteyî heme Îdlîb de kom bibê do peynî de ewcaykera bêrê paqijkerdiş. Bêguman hesabê dewleta rûsî wina bî.

Badê ke dewleta rûs bi destê dewleta tirke çeteyî heme Îdlîb de kom kerde, 17’ê Êlula 2018’î de di şaristanê Soçî de peymanê ke bi dewleta tirke daye îmzekerdiş. Dewleta rûs di êy peymanî de barêko giran dayr serê milê dewleta tirke. Verpersîyarîya çeteyê ke Yewbînîya Şaran terorîst vînena da ser milê dewleta tirke û dewleta tirke kerde hevalbend û pawitoxê înan.

Ez wazena çend xalanê peymanê Soçî bîyara şima vîr;

– Do dormeyê Îdlîbî de bi qasê 15-20 km raşteyêko ke bê çek awan bibo.

– Heta 10’ê Teşrîna verîne heme çekê giranî yê seyt tang, top, hawan û roketan na hereme ra bêrê vetiş.

– Heta 15’ê Teşrîna verîne çeteyê terorîst û yê nêterorîstî yewbînî ra bêrê aketerrnayîş û heme terorîstî herem ra bêrê vetiş.

– Heta 31’ê Kanûna 2018’an rayê M4 û M5 bêre akerdiş.

– Ganî çeteyê Îdlîbî tena Îdlîb de bimanê û tenê heremanê xo bipawê. Yanî heremî bimanê.

Belê xalê peymanê Soçî yê muhîmî enê bî. Dewleta rûs ke zana û ma heminan zî zanê ke dewleta tirk nêşikena nê xalan yew biyara ca û nêarena ca. Çimkî dewleta tirke nêwazena şer û alozîya mîyanê Sûrîye bi awayêko baş û aşt biqedîya.

Dewleta tirk bi ser de xalê peymanî ya herî muhîm a ke vatê “hewco çeteyî tenê herema Îdlîbî de bimanê û tenê heremî bimanî” bin lîng kerde. Dewleta tirk çeteyê Îdlîbî sey leşkerê xo bikar arde. Înan ra bi qasê 15 hezarî çeteyî sewqê Girê Spî û Serêkanî kerde û bi hezaran çeteyan sewqê Lîbya kerde. Îdlîb xo rê sey çimeyê çeteyan û leşkerê bi pereyan bi kar arde û arena.

Heme dinya zana ke Îdlîb bîya golê çeteyan. Heme vermendê DAIŞ, El-Qaîde, El-Nusra û heme çeteyanê bînan ewca kom bîyê û se ra 90ê din bin kontrolê çeteyanê HTŞ (El-Nusra) de yo. HTŞ (El-Nusra) dewleta tirke ke mîyan de hetê heme dewletan ra û Yewbînîya Şaran ra sey rêxistinêka terorîst yena vînayîşe.

15 aşmî ser peymanê Soçî ra derbas bî û dewleta tirk yew xalê nê peymanî nê arde ca. Dewleta rûs fam kerde ke nîyetê dewleta tirk cuda yo û yew xalê nê peymanî nêarena ca û do nêara ca. Coka ra karo ke 15 aşmî yo pawê dewleta tirk bî, nika dewleta rûs kena.

Îdlîb şaristanê dewleta Sûrîye yo. Artêşa Sûrîye wazena bi hetkarîya dewleta rûs û Îranî, Îdlîbî çeteyan û terorîstan ra pakî bikera. La dewleta tirk înan ra vana şima nêşikenê di şaristanê xo de qarşî terorîstan operasyon virazê û dest bidê çeteyanê mi. Dewleta tirk qabê ke hêrişê rejîmî vindarna, çi dest ra yena, kena. Bi hezaran tang û top û çekê xo yê tewr giranan sewqê Îdlîbî kena, heta nika zêdeyê 6 hezarî leşkerê xo rêşawita Îdlîb û hedrekarîya şerî kena.

Dewleta tirk zana ke heke Îdlîb dest ra vecîyo do peynî ro heme xayalanê înan bêro. Zana ke, heke Îdlîb dest ra vecîyo nêşikenê Efrîn, Serêkanî û Girê Spî de bimana. Heke Îdlîb dest ra vecîyo do nêşika destê xo bikera mîyanê şaranê Sûrîye û alozîyan xorî bikera. Heke Îdlîb dest ra vecîya do nêşiko Sûrîye û rûsî reyde bazaran bikera, do nêşika xoserîya kurdan çinêbikera û do nêşika qabê hêrişê kurdan destûr bigera.

Bi kilmî ma şikenê vajim ke hêrişê Rûsya, Îran û artêşa sûrî rûpoşê hikûmeta tirk fîno erd. Bi awayeko zelal eyseno ke vatişê rayedarê dewleta tirk ê “ma yewparetîya Sûrîye wazenê, ma gorî mutebaqatê Adana qabe çinêkerdişê terorîstan ewcê …” heme zûrî yê. Dîyaro ke dewleta tirk qet nêwazena Sûrîye ra vecîya û Sûrîye de aramî virazîya. Wazena terorîstan bipawa û dewleta Sûrîye parçe bikera û ê parçeyan bi Tirkîya girê bida.

La qewetê dewleta tirk a ke bişika qarşî Rûsya, Îran û Sûrîye şer bikera û Îdlîb de bimana çinî ya. Rayedarê dewleta tirk zanê ke henî çîyo ke bikerê çin ya û neçarê ke ê Îdlîb ra vecîyê teber. Coka ra bi sewqkerdişê çekê giranan û leşkerî wazenê vecyayîşê xo bikerê babeta bazarî û tay tawîzan înan re bigerê û hema vecîyê.