Li vir em ê li ser çend xalên nivîsê bisekinin, an jî yên nenivîsandinê. Em kurd çima nanivîsin? Ciwanên kurd çima berhem û metnên kurdî nikarin zêde bikin? Çima di rojname, kovar û înternetê de cureyên nivîsên bi kurdî zêde nabin? Heke zêde bibin jî ji aliyê nivîskar û helbestvanên xwe îspatkirine ve tên nivîsandin. Gelo çima navên nû li nivîskar û helbestvanên kurd zêde nabin? Di pey van pirsan de, li ser şopa nivîsê û bi hêviya nivîsên nû ku li kurdî zêde bibin em ê dest bi nivîsa xwe bikin.
Ji ber ku dîroka nivîsê dirêj e, em zêde qala dîrok û guherînên derbasbûyî nakin. Lê bi çend hevokan jî be em dikarin qala derketina nivîsê û têkiliya di navbera mirov û nivîsê de bikin. Dema mirov li dîrokê dimeyzêne mirovan ji bilî deng, pêwîstî bi bikaranîna sembolên cuda dîtine. Ango tenê deng têra xweîfadekirin û lihevkirinên mirovan nekirine. Ji ber wê jî mirovan serî li sembolên cuda dane. Wek mînak mirovan li ser dîwarên şikeftan bi wêneyan, xwe îfade kirine, an jî bi girikên tayî tişt hejmartine. Piştî lêgerîn û ceribînên dirêj wêneyên şikefta nivîsa bizmarî bi pêş ketiye. Nivîsa bizmarî cureyê nivîsê yê ewil e. Nivîsa bizmarî bi darikên zirav li ser tabletan hatiye nivîsandin. Nivîs bi keda hezaran sal û mirovahiyê derketiye holê û hatiye roja me ya îro. Baş e, çi ye ev nivîs? Ango em dikarin nivîsê çawa pênase bikin?
Nivîs bikaranîna hinek îşaretan, bi awayekî sîstematîk, şêweyê xweîfadekirinê ye. Her wekî din em dikarin bêjin ku nivîs, tespîtkirina raman a bi îşaretan e. Bi awayekî rêkûpêk nivîsandina tîpan, nivîsê derdixe holê. Di roja me ya îroyîn de rêjeya xwendin û nivîsandinê pir bilind e. Ji ber vê yekê nivîs ketiye nav jiyana mirovan. Lewma jî heke mirov bi nivîsê re eleqedar nebin jî nivîs bi mirovan re eleqedar dibe. Ango em dikarin bêjin ku têkiliyeke diyalektîk di navbera mirov û nivîsê de heye. Lê mixabin ev diyalektîka di navbera mirov û nivîsê de her çiqas ji aliyê nivîsê ve xurt bê jî ji aliyê mirov ve qels dimîne. Nivîs her kêliyê xwe nîşanî mirov dide, lê gelek caran mirov vê jinedîtîve tê. Di sedsala bîst û yekan de mirov mecbûrê nivîsê ye. Pêwîstî bi xurtkirina têkiliya mirov û nivîsê heye.
Bi dehan cureyên nivîsê hene. Ji bo hest û ramana nivîskar kîjan cureyê nivîsê kêrhatî be, hewce ye bi vê cureyê binivîse. Li gorî cureyê hatî nivîsandin nivîs; li rojname, kovar, çapemeniya civakî û blogên şexsî tên weşandin û wek pirtûk jî dikarin bên çapkirin. Piştî van tiştan pêwîst e, em bipirsin ka çima em nanivîsin? Gelek tişt hene ku pêşî li nivîsandina kurdî digirin; ev tişt carinan wek dewlet derdikeve pêşiya me, carinan wek mantiqê zimanekî din, carinan wek xweferzkirinên nivîskarên zimanê me, carinan wek derûniya bindestiya me û carinan jî wek xwesansûrkirinê. Lewma divê beriya her tiştî em xwe ji derûniya bindestiyê xilas bikin. Piştre jî bêjin: bihêlin bila em çend şaşiyên rêzimanî bikin, bihêlin bila çend hevôkên me bi mantiqê zimanekî din bin, bihêlin bila çend hevok ji zimanê labaratuarê(!!!) an jî kurdiya akademîk(!!!) bin.
Heta ku mirov şaşiyan nekin dê nikaribin rastiyan jî bikin. Ji ber wê çendê qedir bidin nivîs, berhem û nivîskarên nû da ku ji wan nivîsên qerase derkevin. Helbet kêmasiyên wan bibêjin, lê nebin sedem ku dest ji nivîsandina zimanê xwe berdin, nebin sedem ku berê xwe bidin nivîsandina zimanê ku bi salan pê xwendine û nivîsandine.
Kurdî behr-deryayeke bêserî û bêbinî ye. Ji ber vê yekê ne hêsan e ku mirovek di vê behrê de şaşî û kêmasiyan neke. Şaşî û kêmasî nebin jiyan gûzeke pûç e! Pêvajoya dîtina kehrebê ya Edîson piranî xwîner dizanin, ji ber vê yekê hewce nake ku em li vir qal bikin. Lê tevî hemû cerîbînan (ev cerîbîn carinan ji ber şaşiyan carinan jî ji ber kêmasiyan dubare dibin.) Edîson digihîje armanca xwe. Kesên ku dixwazin bi kurdî binîvîsin dê bigihîjin armanca xwe. Lê piçekî berxwedan û sebir. Ew kesên ku nû dest bi nivîsandina zimanê xwe dikin, divê ji rexneyên tûj re amade bin. Ji van rexneyan, yên çêker bila ji xwe re bigirin û heta dawiyê sûdê ji wan werbigirin, yên di nav de heqaret hebin bila piştguh bikin.
Wek encam; bi kurt û kurmancî nivîsandin karekî cidî ye. Divê mirov li gor vê cidîbûnê nêzîkî nivîsandinê bibe, nexasim nivîsandina bi kurdî zêdetir cidiyetê dixwaze. Nivîskarên kurdî divê her roj bixebitin. Çawa misliman dibêjin “Te îro ji bo Xwedê çi kir?” Divê nivîskarên kurdî jî her roj beriya ku rakevin vê pirsê ji xwe bikin: “MIN ÎRO JI BO KURDÎ ÇI KIR?” Ango divê her roj ji bo kurdî tiştekî bikin. Qene di behra kurdî de noq an jî binav nebin. Heke wê şevê bi ûcdaneke rehet rakevin wê demê ew ber bi nivîskariyê ve gavên biewle diavêjin. Na, heke tiştek nekiribin û ûcdan reht be, bila wê demê xew li wan biherime da ku ew şev li pêşiya gavên nivîskar ên bi ewle nebin asteng. Nivîskarî ne hêsan e, keda salan dixwaze ji bo ku rûpelên lênûskê têr û tijî dagire. Bi gotineke din divê nivîskar bi salan bixwîne û binivîse da ku tûrikê hişê xwe tijî peyv, gotin, metelok, mamik, çîrok, destan û hwd. bike. Dema li ser meseya xwe tûrikê hişê xwe yê ku ji folklora kurdî vebike.
