spot_imgspot_imgspot_img
29 Mart, Cuma - 2024

Gösterilecek bir içerik yok

Terapî de xebitnayîşê hunerî

Gulçîn Adar

Însan, rîyê erdî ganeyêke zaf zelal û qasê zelalbîyayîşê xo zî hende têmîyan o. Bi bîyayîşî însanî dir problemî zî vejîyayê meydan. Hîn problemî tebîî bîyê û hîn zî bi destê însanan ameyê meydan. Sey; afat, şer, vindîkerdiş (merg) şîdet ûsn hîn însanan de bîyê sebebê travma û coka seba weşîye psîkolojî û ruhî, xeylêk cigêrayîşî virazîyayê û hetê zanistan ra tewir tewir rayîrî ameyî ceribnayîşî. Nê ceribnayîşan ra yew zî; terapîyê hunerî yo. No metod hîna zaf seba ke hîsê ke nimteyê, fikrê ke nêeşkenê bêrê serê ziwanî vejîyayo werte. Xora seke yeno zanayene huner, rayîrêk xo îfadekerdiş û rehetkerdişî yo û xebitnayîşê hunerî seba weşkerdişê ruhî metodêk baş o.

Terapîyê hunerî de zî amaco ewil; seba averşîyayîş û weşkerdişê ruh û hîsî de hêzê hunerî xebitnayîş o. Seba ke têmîyanbîyayîşê zerrî û probleman rê bibo rayîrêk çareserî, stres bikero binê qontrolî, şaxanê hunerî xebitneno û no metod, hîna zaf bi hawayêk sîstematîk bi ca ano.  Çîyê ke binhişmendîyê însanî de mendê, hîsê ke dejnenê bi hunerê sey; muzîk, resim, drama, nusnayîş û dans vejeno teber. Bi vejîyayîşê fikr û hîsan seba terapîstan îmkan dano ke tewr zaf sebebê probleman bizanê. Xora huner, verê ra heta nika xeylê mîyanê dîsîplînan de ca girewto û wareyê psîkîyatrî de zî ameyo bi caardene û prosesê terapî de tewir tewir materyalî ameyê xebitnayene. Seke yeno zanayene; depresyon, travma û stresî ra qismêk organê hîsî bêfonksîyon manenê, semedê aktîfkerdişê înan zî nê caardişî feyde danê. Ancax nê caardişan psîkolog û psîkîyatrîstî eşkenê bikerê û kesê ke perwerdeyê hunerî dîyê zî binê muşahedeyê psîkîyatrîst û psîkologan de karê înan rê eşkenê bibê hetkar. Çunke eke merdim na babete de pispor nêbo beno ke xesarêk pîl serê nêweşî/e de verdo. Nê caardişî mîyanê xo de rîsk zî hewênenê. Beno ke travma tewr zaf kûr bikerê û reaksîyonê ke merdim nêpawo vejê werte. Eke merdim pispor nêbo vera rewşêk winasî de bêçare maneno û nêeşkeno bibo hetkar. Seba nê profesyonelî gerek keno.

Şaxê hunerê ke terapî de yenê xebitnayene ra merdim eşkeno bi dîyayîşê hunerî dir destpê bikero. Resim, hunerê ebrû, heykel, seramîk, fotograf ûsn aktîvîteyan ra feyde yeno girewtene. Terapîstî ganî caardişan de mudaxele nêkerê. Qetî sînor nêdê ro û teknîk ser nêvinderê. Semedo ke amanc eserêk weş ney, eserêk hunerî ney, hîsê ke nêvejîyenê teber yeno viraştene. Endîşeyê weşviraştişî ra dûr îmgeyê xoser rê ca dîyeno ci. Her materyalê rengî serbest yeno verdayene. Babete zî serbest yena veradayene.

Têkilîyê kay û qiseykerdişî

Tîyatro (drama) terapîyê hunerî de cayêk girîng gêno. Gama ke no metod yeno xebitnayene hîna zaf kayê ke bi rolê a/o kesî rê munasibê û ci ra aciz nêbeno/a yan zî endîşeyê ci hîna zêde nêkero hetê pisporî/e ra yeno/a weçînayîne. Amanc reyna zî tebervejîyayîşê hîsan o. Têkilîyê kay û qiseykerdiş ser o şexs/e eşkeno/a xo bivîno/a.

Metodê dansî

Dans; hereketê ke yenê kerdene seba xodîyayîşî, kifşkerdişê hîsan de rayîrêk terapî yo. Bi hereket û dansî ferqkerdişê bedenî de kontrolkerdiş hîna beno asan. No metod zî seba pêrûne merdim nêeşkeno vajo baş yeno. Munasibîyê ci goreyê şexsan vuryeno û ganî no zî hetê terapîstî/e ra bêro muşahedekerdene.

Metodê nuştişî

Nuştiş; bi rayîrê hîkaye hîsanê merdimî rê beno hetkar. Bi xeyelan awankerdişê karakteran, yan zî awankerdişê hedîseyêk ser o xo kifşkerdişî rê metodêk terapîyê hunerî yo. Hîn kesî hetê nuştiş de hîna bihunerê û eşkenê xo wina hem baş bîyarê ziwan û eşkenê binuştiş xo baş hîs bikerê.

Metodê muzîkî

Muzîk; metodêk zaf verê ameyo xebitnayene. Seba weşîya ruhî, însanê verênan hacetê ke viraştê xebitnayê û pêwa nê hîsanê xo ardê ziwan. Terapîstê hunerî zî nê metodî xebitnenê.  Bi xebitnayîşê hacetê muzîkî dir hem rîtîm û hem veng ser o caardiş kenê. Reyna sînorkerdiş çin o û goreyê rewşe kesî/e vuryeno.

Sokrates: Xidayê ruhî muzîk o

Seke aseno terapîstê hunerî seba başkerdişê hiş û ruhî, teknîkê hunerî bi hawayêk sîstematîk xebitnenê. Huner, cigêrayîşê vînayîşê weşîye yo û weşikî zî goreyê kesan vuryeno. Coka semedê kam ci şaxê metodî de bêro xebitnayîşî goreyê taybetîyê ci, lazimîyê ci zî yeno qontrolkerdene. Nê dîrektîfî reyan, rehetîyê kûrî, reyan dans, reyan viraştişê resimî û vatişê deyîran ra yenê meydan. Her çiqas hetê hîn hunermend û hunerhezan ra vatişê “huner, baş keno” nêro tesdîqkerdene û bêro rexnekerdene zî merdim nêeşkeno hetê başîye ruhî ser hêzê hunerî înkar bikero. Bi manakerdişê û îfadekerdişê fikr û hîsan de rayîro tewr baş huner o. No metod gama ke baş bêro xebitnayene feydeyêk zaf rind yeno girewtene. Seke fîlozof Sokratesî zî vato, “xidayê ruhî muzîk o” ma zî vanê huner xidayê ruhî yo, bihuner ruhê xo mird bikerê.

Terapî de xebitnayîşê hunerî

Gulçîn Adar

Însan, rîyê erdî ganeyêke zaf zelal û qasê zelalbîyayîşê xo zî hende têmîyan o. Bi bîyayîşî însanî dir problemî zî vejîyayê meydan. Hîn problemî tebîî bîyê û hîn zî bi destê însanan ameyê meydan. Sey; afat, şer, vindîkerdiş (merg) şîdet ûsn hîn însanan de bîyê sebebê travma û coka seba weşîye psîkolojî û ruhî, xeylêk cigêrayîşî virazîyayê û hetê zanistan ra tewir tewir rayîrî ameyî ceribnayîşî. Nê ceribnayîşan ra yew zî; terapîyê hunerî yo. No metod hîna zaf seba ke hîsê ke nimteyê, fikrê ke nêeşkenê bêrê serê ziwanî vejîyayo werte. Xora seke yeno zanayene huner, rayîrêk xo îfadekerdiş û rehetkerdişî yo û xebitnayîşê hunerî seba weşkerdişê ruhî metodêk baş o.

Terapîyê hunerî de zî amaco ewil; seba averşîyayîş û weşkerdişê ruh û hîsî de hêzê hunerî xebitnayîş o. Seba ke têmîyanbîyayîşê zerrî û probleman rê bibo rayîrêk çareserî, stres bikero binê qontrolî, şaxanê hunerî xebitneno û no metod, hîna zaf bi hawayêk sîstematîk bi ca ano.  Çîyê ke binhişmendîyê însanî de mendê, hîsê ke dejnenê bi hunerê sey; muzîk, resim, drama, nusnayîş û dans vejeno teber. Bi vejîyayîşê fikr û hîsan seba terapîstan îmkan dano ke tewr zaf sebebê probleman bizanê. Xora huner, verê ra heta nika xeylê mîyanê dîsîplînan de ca girewto û wareyê psîkîyatrî de zî ameyo bi caardene û prosesê terapî de tewir tewir materyalî ameyê xebitnayene. Seke yeno zanayene; depresyon, travma û stresî ra qismêk organê hîsî bêfonksîyon manenê, semedê aktîfkerdişê înan zî nê caardişî feyde danê. Ancax nê caardişan psîkolog û psîkîyatrîstî eşkenê bikerê û kesê ke perwerdeyê hunerî dîyê zî binê muşahedeyê psîkîyatrîst û psîkologan de karê înan rê eşkenê bibê hetkar. Çunke eke merdim na babete de pispor nêbo beno ke xesarêk pîl serê nêweşî/e de verdo. Nê caardişî mîyanê xo de rîsk zî hewênenê. Beno ke travma tewr zaf kûr bikerê û reaksîyonê ke merdim nêpawo vejê werte. Eke merdim pispor nêbo vera rewşêk winasî de bêçare maneno û nêeşkeno bibo hetkar. Seba nê profesyonelî gerek keno.

Şaxê hunerê ke terapî de yenê xebitnayene ra merdim eşkeno bi dîyayîşê hunerî dir destpê bikero. Resim, hunerê ebrû, heykel, seramîk, fotograf ûsn aktîvîteyan ra feyde yeno girewtene. Terapîstî ganî caardişan de mudaxele nêkerê. Qetî sînor nêdê ro û teknîk ser nêvinderê. Semedo ke amanc eserêk weş ney, eserêk hunerî ney, hîsê ke nêvejîyenê teber yeno viraştene. Endîşeyê weşviraştişî ra dûr îmgeyê xoser rê ca dîyeno ci. Her materyalê rengî serbest yeno verdayene. Babete zî serbest yena veradayene.

Têkilîyê kay û qiseykerdişî

Tîyatro (drama) terapîyê hunerî de cayêk girîng gêno. Gama ke no metod yeno xebitnayene hîna zaf kayê ke bi rolê a/o kesî rê munasibê û ci ra aciz nêbeno/a yan zî endîşeyê ci hîna zêde nêkero hetê pisporî/e ra yeno/a weçînayîne. Amanc reyna zî tebervejîyayîşê hîsan o. Têkilîyê kay û qiseykerdiş ser o şexs/e eşkeno/a xo bivîno/a.

Metodê dansî

Dans; hereketê ke yenê kerdene seba xodîyayîşî, kifşkerdişê hîsan de rayîrêk terapî yo. Bi hereket û dansî ferqkerdişê bedenî de kontrolkerdiş hîna beno asan. No metod zî seba pêrûne merdim nêeşkeno vajo baş yeno. Munasibîyê ci goreyê şexsan vuryeno û ganî no zî hetê terapîstî/e ra bêro muşahedekerdene.

Metodê nuştişî

Nuştiş; bi rayîrê hîkaye hîsanê merdimî rê beno hetkar. Bi xeyelan awankerdişê karakteran, yan zî awankerdişê hedîseyêk ser o xo kifşkerdişî rê metodêk terapîyê hunerî yo. Hîn kesî hetê nuştiş de hîna bihunerê û eşkenê xo wina hem baş bîyarê ziwan û eşkenê binuştiş xo baş hîs bikerê.

Metodê muzîkî

Muzîk; metodêk zaf verê ameyo xebitnayene. Seba weşîya ruhî, însanê verênan hacetê ke viraştê xebitnayê û pêwa nê hîsanê xo ardê ziwan. Terapîstê hunerî zî nê metodî xebitnenê.  Bi xebitnayîşê hacetê muzîkî dir hem rîtîm û hem veng ser o caardiş kenê. Reyna sînorkerdiş çin o û goreyê rewşe kesî/e vuryeno.

Sokrates: Xidayê ruhî muzîk o

Seke aseno terapîstê hunerî seba başkerdişê hiş û ruhî, teknîkê hunerî bi hawayêk sîstematîk xebitnenê. Huner, cigêrayîşê vînayîşê weşîye yo û weşikî zî goreyê kesan vuryeno. Coka semedê kam ci şaxê metodî de bêro xebitnayîşî goreyê taybetîyê ci, lazimîyê ci zî yeno qontrolkerdene. Nê dîrektîfî reyan, rehetîyê kûrî, reyan dans, reyan viraştişê resimî û vatişê deyîran ra yenê meydan. Her çiqas hetê hîn hunermend û hunerhezan ra vatişê “huner, baş keno” nêro tesdîqkerdene û bêro rexnekerdene zî merdim nêeşkeno hetê başîye ruhî ser hêzê hunerî înkar bikero. Bi manakerdişê û îfadekerdişê fikr û hîsan de rayîro tewr baş huner o. No metod gama ke baş bêro xebitnayene feydeyêk zaf rind yeno girewtene. Seke fîlozof Sokratesî zî vato, “xidayê ruhî muzîk o” ma zî vanê huner xidayê ruhî yo, bihuner ruhê xo mird bikerê.