Ez û çand hebalan dewa Reqasa ra rojhelat ser kewtîme raye. Raya şosa, qîr û ketrana, asfalta. Dere Banî ma verde sey nexşo. Vaşê deştan bîyo zerd û bîyo huşk. Bovere dere Banî dewa Sofya est a. Deşta Sofya de hêgaya zerd kerdene. Endî rest bî. Heto ju ra tay hêgayan de xêbatkaran kar kerdene. Ne hêgayan de palî tede araq û puxirde bî. Germê tîja amnanî ra merdim ameyene pewtene. Tay hêgayan de cele bi celî verde bî.

Dewa Sofya rençberîyde rindekê kerdene. Demo derbazbîyaye de, na dewe rençberî gumra ebe qêweta gayan û gameşan kerdene. Cit û cobarî kî gayan û gameşan kerdene. Hêgayî, ebe dest ya kî ebe vaşturîye ya kî ebe turpane çînitenê. Erxata non û awa xo hêga de werdene. Nêzdîye pêrojîye, pala hayleme kerdenê û kilamî vatene. Her pale xo re hoye guretene. Kamcî erxatî hoya xo resne pêynîya hêgay, vaşturîye guretene şîyene siya celîde nîştene ro. Hoye; pale ke hêga pe vaşturîya çinîte înan mîyande no çî bîyene raşt.

Ma kî waxte perojîya erxata ameyîme te het. Ma silaye perojîye kerdîme. Le neşîme perojîya werî ser.

Wayîre hêgay merik û cinîke perojîya pala ard bî. Tay hal kêfe jubinî ke persa. Înan de tay qale kirêcale dewe kerd. Demena debare (geçim) dewe ser qal ard ra. Cira persa;

*Na dewe debare xo çinay sero yo, se derbaz kene?

*Dewe mal hurdî, meşin û biznî û dawar pîl kene weyî. Bê ne kârî hêgayan de gurîne. Ebe ga û gameşa cite kenîme topik, usare, lazut, korek ramenîme.

“*Vera amnan mal dawarî cenîme şonîme wara. Ware vere koy de cerda de re. Ware Serangî cira vanîme. Zaf weşê. Kay û kelebutê domanan, verek û bizeka, dem se derbaz beno nezana.” Kifşo ke dewe înan re abû heyat bîy.

*Dewa ma awe xo bole. Awa Gola Sûre pe arazî awe danîme. Na awa Gola Sûre arê çe Ap Usivî çarnene. Payizî her xana kewte dore arêyî. Hetanî zimistan dora arêyî dewam kerde.

*Ma xêrja kinca sukera çîye neherînene.

Vakure Gimgimî ra sîlsila koya vakurê rojawanî ser awî dere derxurî zafe. Verrojanê nê koyan ra çav û çavkanî gumra ye. Nê awa verroja ra senî xênîmet fîstbîkar, însan hêkmet kuno ci. Çeşît çeşît nebat estê.

Dewa Sofya ra ke verda ra, dewa Tata û mezra Zêrdî estê. Tata dewe de gure bîye. Di se, di se û vîst xana şar bî. 12 êlule dewija zulmo zor ke dî koçber bî, naye ra dime xanî û nifûs bî kemî.

 

Mezra Zêrdî dewa Şema sero ya. Muxtar Şema de nîşen ro.

Dewa Şema peşe koye Bîngolî de ya. Cor koy ra Qêla Şema esta. Zaf tarîxê kande şenatîye bîya. Tede şar ciwîyo. Verrojî tirr e. Cira vanê cerdî. Cerda de hînî û çaw û çawkanî zafe. Ne awî corde şeredîne dere û derxura ra deyşte ser şone. Deyşte ebe na awe heyat cena. Dero Pîl, dere Silê Musî, dere Kerxana, dere Hesare nînan ra tayêde xo ye. Dewa Gadiza, dewa Şorike, cere Şorik Uskiranê Pîla û Uskiranê Qija esta. Cerdane Şema û Gadiza ra awe ke herekîne bindeste xo de heyat danê ne dewa. Ne awa ra en zede Hînîye Îstanbulî yo. Hergo ju çawkanî awe behem de tede est a.

Dere Sorpêlaxî werte Gadiz û Muska dero. Koye Bîngolî vewre, vartîş de awe bena zede, laser fîno kar. Dewa Uskiranê Pîla û Uskira Qija merga Kakûçe de di arêyî este. Arê ju ey çe Hesenê Sile Mamudî yo, o bîn kî ey Hecî Kazimî yo. Ebe awa Sorbêlaxî xêbetîyene.

Dewe Xaşxaş û Muska awa xo gumra wa. Awa dewa Muska zaferî hênî xo hawt dewa ra kerda vila. Ne dewî Şorike, Uskiranê Pîla, Uskiranê Qija, Hemugê, Çorsanê, Çaxlekê û Qerêgivêj o. Muska û Xaşxaşê etegê koy Bîngolî de keye xo vilabîyayê. Ti vana belkî ne xanî mezrê ju dewe.

Awe çimo girs Çilkanîya. Viranê awe cire vejîna. Çawkanîyê didîn hênîye Xizir yo. E waya Xizir, hênîye Cinya Hesî, hênîye Zîyarete, hênîye Dala Zîyara Pîle, hênîye Çire Xelî, awa merga Çîçî, Çirrê Sey Qêmera, Dere Pakî. Ne awe zanayîye.

Muska de arê Hemede Elîye Şerî. Canêsera de arê keye Bak Seydalî, di arê kî keye Abbase Bêdî est bîye.

Vakure Gimgimî ra sîlsila koya vakurê rojawanî ser awe dere derxurî zafe. Silsîlê koyan de dewa Civarka û dewa Kuzikê ca cena.

Dewa Ciwarka etegê koye Bîngolî de ya. Mezra xo ya pîle Kortêgûla, corê dewa. Awe û çawkanî Kortêgûle ra der benê. Merga Goza de çend çîmî hênî estê. Ne hênî û Hênîye Gerî awa nînan resena pe, cor de herekîna şona Qawaxê bine Kortêgûle de çar panc çawkanî ya kî kuna mîyan û Derê Civarkî de resene pe.  A cade Hênîye Usenê Qêmerî, qawaxa mîyan de zaf rew ebe selef awe keye tedarêk kerde. Selef ardlerze şeştî û şeş de bîyo xirabê. Keye Usenê Memed Alî, birre Hêzazî ra awe ebe xotim arda keye xo. Awa kî zedîye şona resena Dere Civarkî.

Hênîye Gerî; awa xo zaf serdin bîya. Waxtê verî jukê neweşîya Gerî kewto na awe kerde xoro bîyo wêş. No namey aca ra mend o.

Dewa Civarka de di arê bîye. Mezra Kortêgûle de, namêy e arê Ermenya eno vatêne. Nika xirab o. Ju kî Dere Qertala de arê Memed Elîye Qêmerî est o. Nika nexêbetîn o.

Dewa Kuzikê awa xo ewilî awa koyî Bîngolî tume ware Kaloy ra çewres pancas çime awe û tume ware Xorozî ra kî hîris çewres çime awe herekîna. Awa dere Hirçî bine warenê Menglî ra eyna. Awa Dala Xaçî, awe Qota Sipîye, awa Çeşme Mêyre û awa Hênîye Xizirî zî Dere Seyîdî de resen pe.  Dewa Mengelî de na awe name xo beno Awa Mengelî.

Dere Seyîdî de Arê Tixe Gula Maxî bî. Tixe Gula Maxî bi xo Ermenî bî. Mordeme de durist û xêbatkar bîyo, ebe vantêna. Dewa Mengel de arê Elîye Memî bîyo.

Arêyî Emera keye Qulxanî û keye Usene Hesen Axay, Qasima de keye Meme Şerîfî, Bada de Usene Alî Axay, Çorsane de arê Elîye Xêfî bî. Nika tewr ju arê nexêbetîno. Kes hêgaya neranen o.

Awa Dere Mengelî namdarê bîye. Na awe de masîye xêbelêkî estê bîy. Şare ne dewa masîye xêbelêkî newerdene. Hetanî ne serrenê peyena şaro xêrîb ameynê masîya. Ne derî de waxt derbaz kerdene. Awa dere Mengelî şona Emera û Qasima û Bada û Çorsanê û Çaxlêke û Qêregiwej û Gulîcîye. Na ca namey vurîn, beno Awa Gulîcîye. Dewa Mîra ra dime Baska û Dadîna û Doda û Gomê Gorgî û Alingoza Cerî. Awa Gelîya Goşkar Bavay û awa Çeme Susî û Dewa Adê û Çarbur de kuna orte awa Muradî.

Dewane Koye Şerevdînî Merga Mîr de çawkanî zedeye. Awe qolo juyo fînekar. E didîn warane dewa Qula û Dadîn ra çawkanî Bazirganaj ra derbaz bene, bine dewa Selaka de Şelalê pîl kunakar. Awe de bîne dewa Baxlûye û Çataxê ra çawkanî resen pe Şelalê qije ra dime Gelîya Pîla Baska de bena çemede girs. Na awe û awa dere Gulîcîye resene pe.

Gelîya Baska vîst km dergî û ca ca vîst-vîst ponc m kurîye de kanyone de yamano. Çemede girs o.

Awa Muradî, Dîyadîn ra û deşta Melazgitî ra derbaz bena awa Xinusî cenade û awe Koye Şerevdîn û Koye Bîngolî peyro bine dewa Çarburîde resen pe. Bena Murad’î ya zedyîye.

Çaw û çawkanîye ma awa xo herêkîna şona. Çi hef ke ma kî dime qayt kenîme.