Hukmatê tirkî seba elewîyan gamêka tehlukedare eşte. O wazeno zerreyê Wezaretê Kultur û Turîzmî de Serekîya Kultur û Cemxaneyî akero. Erdogan vano ke 1585 cemxaneyî ameyî zîyaretkerdene û wezîfedarî ameyî goşdarîkerdene. Yanî dewlete elewîyan ra “destûr” girewto û gamêka winayêne eşta.

Eke Serekîya Kultur û Cemxaneyî dest pê xebata xo bikera, o wext cemxaneyî pêro do girêdayîyê Serekîye bibê. Na rewşe do bêguman vernîya asîmîlasyonî akera. Çike çimê dewlete de kokê elewîye îslamî ra yeno. Na gama hukmatî ra tepîya muslumankerdişê elewîyan do lez bibo.

 ‘Elewîyî nêrê kayî’

Na polîtîka mîyanê elewîyan de bi hawayêkê şîdetî yena nîqaşkerdene. Hewşa Celal Abbasî ra Alî Haydar Erzîncanî (Pîr Kasim) PÎRHA rê qisey kerd. Ey vera bira dewlete nêrazîbîyayîşê xo mojna û vat ke elewîye îtîqat o û ganî girêdayîyê Wezaretê Kultur û Turîzmî nêbo. Pîr Kasimî bale ante hemwelatîya têduşte ser û wina qisey kerd: “Vernîya weçînitişî de çîyo ke hetê hukmatî ra bi nameyê ‘Akerdişê Elewîyan’ yeno kerdene asîmîlasyon o. Elewîyî wa nêrê nê kayî. Ganî ê pê dezgehanê xo zerreyê yewîye de têkoşînê heqanê xo rê tede dewam bikerê.”

‘Mervanî rê rayîrê ma nêvejîyeno’

Oncîna Weqfê Kulturî yê Anatolîya yê Haci Bektaş Velîyî ra Tamer Açikalinî (Aşik Beçare) tayê ercnayîşî kerdî. Zakîr Açikalinî reftarê hukmatî, polîtîkaya asîmîlasyonî rexne kerdî û na şîîre wende:

“Rayîrê xo seba peran nêroşena

Cahîlî mîyan nêkewena,

Meylê çenge û qesran nêbena,

Mervanî rê rayîrê ma nêvejîyeno”

 Hizir Paşayî hema ciwîyenê

Hewşa Dervîş Cemalî ra Pîr Haydar Bugayî zî qerarê hukmatî ercna. Ey PÎRHA rê wina vat: “Goreyê fikrê mi elewîye okyanûso gird o. Şima nêeşkenê nê okyanûsî cikerê werte golêke. Her rîpela tarîxî de Hizir Paşayî estbî û naye ra tepîya zî ê do bibê.” Pîr Haydar Bugayî qiseykerdişê xo rê wina dewam kerd: “Hukmat elewîye sey ‘keyeyê kulturî’ şîrove keno. Dîmensîyonê îtîqatî nêno hesibnayene. To rê vano ke ‘îtîqatê to çin o.’ Eke şima dîmensîyonê îtîqatê elewîye înkar kenê û aye girêdanê Wezaretê Turîzmî, o wext mabênê şima bi Ebussuud Efendîyî de cîyayîyî nêmanenê. Hişmendîye û fikr eynî yo. Komelê ke tarîxê xo nêzanenê, nêeşkenê derheqê ameyoxê xo de wayîrê qiseyî bibê. Kes o ke nêzaneno ça ra yeno, nêzaneno se ra şêro. Elewîyî zanenê ê ça ra yenê û ganî bizanê ê do se ra şinê. Wa elewîyî meşêrê verara yewbînî. Wa seba yewbînî xo pol mekerê. Tayê elewîyî sifreyê heramîyan ê ke tede kutikê Pîr Sultan Abdalî bira nêronîşeno şinê û ronîşenê. No qelbê ma şikino.”