Têkilîya huner û polîtîka hema vajê tarîxê merdimayî de her wext bîya. Her çiqas goreyê adet û kulturê însanan cîyabîyayîşî bîyê zî tesîrê sîyasetî her daîm serê hunerî de bîyo. Merdim eşkeno na rêçe serê hunerê resimî de zî zaf asan bivîno.
Hunermendê ke pêro kerdişanê komelî ra tesîr benê û çimeyê xo yê berardişî de îmgeyê komelî kenê ci, eynî tewir formê sîyasetî ra parê xo gênê. Her çiqas ma vajê hunermendî tesîrê nê de manenê la sîyasetmaderî bi xo waştê ke hunerî ra feyde bigîrê û serê komelî de hêzê xo zêde bikerê. Hunero ke ameyo heta na roje, merdim bi hawayêk asan eşkeno na rêçe bivîno û eynî wextî de merdim eşkeno huner sey belgeyêko tarîxî zî bivîno. Huner wina çîyêke yo, eşkeno komelan bîyaro têhet û eşkeno bi eynî şeklî dûrî bifîno.
Coka huner de her wext rengê polîtîka bîyo. Ge ge goreyê demî vurnayîşêk bibo zî la pêroyî de hunermendî vera problemê komelî de xesas têgeyrayê û berardişanê xo de her wext ca dayê polîtîka. Her çiqas huner wareyêko xoser bêro zanayîş zî labelê her çaxî de etkenê teberî ra bandor bîyo. Sîyaset ra bigî heta cuya rojane ra. Çike hunermend/e bi xo vera kerdişan de bi hîsgêr o/a. Labelê no seba pêro hunermendan derbazdar nîyo. Her çaxî de hunermendê ke vera komelî, bîyayîşî de bêveng û bêhîs mendê û xebatanê xo de ca nêdayê problemanê komelî bîyê. La çîyêk wina zî esto; tarîx de kesê ke bi hîsgêr têgeyrayê belgeyê înan mendê. Xeylê hunermendî hem bi nîyetê propaganda hem zî antîpropaganda ca dayê eseranê xo.
Nê eseran de hem destekdayîşê îqtîdarî zî estê û hem zî rexnekerdişî estê. Gama ke merdim cigêrayîş keno vîneno; hunermendê ke kişte îqtîdarî de bîyê, îqtîdarî rê bîyê qeşmer û semedê çend qiruşî û hêzî, propagandayan kerdê. Timûtim xizmetê saray de cuya xo dewam kerdê û hemverê komelî de kerr, kor û lal bîyê. Nê tena semedê komelî xo ney vera pêro komelan de wina bîyê. Kam ci çax beno wa bibo ferq nêkeno. Nameyî vuryayê la nêzdîbîyayîş eynî dewam kerdo. Nimûne; Demo Verên yê 900- 800î de pêro heykelî mîtolojîk ê. Demo mîyanên de hunermendî xizmetê dîndaran û sarayî de yê û pêro heykelan, tabloyanê xo de ca dayê babeta dînî. Dimayê peynîya Dewrê Mîyanênî, hîn hunermendî azadîya îfadeyî ra haydar benê û êdî eseranê xo de ca danê rexnekerdişî.
Bi demê Ronesansî dir vurnayîşêk pîl serê hunermendan de virazîyeno. Hunermendî tedaye ra haydar ê û êdî kîşte komelî de yê. Eseranê xo de edalet, têduştî û problemanê komelî viraznenê. Nê hunermendan ra yew zî Resam Francisco Goya yo. Resam Goya vernî de hunermendanê sarayî ra yew o û tim semedê xizmetê sarayî eseranê xo viraşto. La wexto ke fransî 1808î de Madrîd îşxal kenê, Goya kiştê şarê Îspanyolî de vindeno û serra 1814î de zî bi tabloyê xo yê bi nameye “Tabloyê 1808î yê 3ê Gulane ya zî (Tabloyê 1808î yê 3ê Gulane yê Mardrîdî)” ke heta ewro ameyo, destekê xo şarê Îspanyolî rê ramojneno. Semedo ke vera tedayan vejêno û semedê hîn tabloyanê xo Mehkemeya Engîzîsyonî de yeno muhakemekerdiş û seba nê zî mecbûr maneno ke xo binimno û cayê xo bivurno.
Tesîrê Goya serê resamanê bînan de zî virazîyeno. Sey; Manet, Picasso û Francîs Bacon.
Ez vana qey keso ke tabloyê “Guernica” nêzano çin o. Picasso ke tewr zaf bi nê tabloyê xo yeno şinasnayîş, îmhakerdişê qesabaya Guernica resim kerdo. Goreyê zanayîşan dimayê bombardumanê Almanyayî serra 1937î de qesaba de 1654 kesî dinyaya xo bedilnayê û xeylê sivîlî zî birîndar bîyê. Picasso seba nê serebûtî wina vano, “Ganî hunermend vera şerî û qetlîyaman de bêhîsgêr nêmano” Piccaso zî bi nê hîsgêrî dest bi viraştişê tabloyî keno. Her obje, her reng, her xêze xo de dejê Guernica awan keno û roja ma ya ewro de mîyanê resimanê tewr polîtîkan de cayê xo gêno. Gama ke no resim salona ramojnayîşî de cayê xo gêno, generalêko Alman şino verê Picasso û vano: “To no resim viraşt?” Picasso zî vano: “Ney! Mi nêviraşt, to viraşt!” Bi nê vatişê xo Picasso beno cewabê pêro şarê ke qetlîyaman ra derbaz bîyê. Ganî merdim hêzê hunerî qij nêvîno. Vera zulmî de sey hacetêk serewedaritişî bixebitno û xo nêkero hacetê zulm û zordarîyanê serdestan.
