Şerrê Azadîya ya Şarê Kurdî, kewt serra 40’ine. Di 39 serranê ney şerrî de xeylê vûrîyayişî pêk amey. No şerrê azadîye, hem di cuwîyeyê şarê Kurdî, hem pêvajoya sîyasî ya Tirkîya û hem zî di Rochelatê Mîyanênî de bî sebebê vûrîyayişêy pîlan. Di ney 39 serran de, sîyasetê Tirkîya û polîtîkayanê dîzaynî êy hêzêy hegemonîkan di Rochelatê Mîyanênî de, bi goreyê ney şerrî teşe girot.
Şerrê Cîhanî yê 3’ine ke seba dîzaynêkê neweyî yê dinya, hetê hêzêy hegemonîkan ra yeno dayene, bî sebebê xisûsîyetanê xo yê cografî, di Rochelatê Mîyanênî de yeno rayirberdene. Navenda Rochelatê Mîyanênî zî Kurdistan o. Dîzayno ke di şerrê 1’ine yê Cîhanî de amebî pêkardene û Kurdistan zê çar perçeyan di mîyanê 4 dewletan de amebî barrekerdene, êdî wetê xo temam kerdo û seba hêzêy dîzaynkeran, kêrameye nîyo.
Kurdan hesab xerepna
No dîzayn bade têkşîyişê pergala Sovyete, bi şerê Îran û Iraqî ame destpêkerdene, bi Wisarê Ereban û dime ra zî DAÎŞ’î reyna Iraqî û Sûrîya de dewam kerd. Hêzêy hegemonîkan persgiraya Kurde, di ney dîzaynî de, tim zê qertêke di destê xo de girotê û bi goreyê xo bi kar ardêne. Tekoşîne û şerrê 39 serran yê şarê Kurde no hesab xerepna û serobin kerd.
Komploya mîyannetewî
Kingê ke hêzêy hegemonîkan dî Têgêrayişê Azadîya Şarê Kurdî vernîya ney dîzaynî de kelemêko asê yo, kewte mîyanê têgêrayişan. Seba silametîya projeyê neweyî yê hegemonan, gere no têgêrayiş orte ra biameyêne wedartene. Di na çarçova de di paştîya dewleta Tirke de vindertîy û bi her awayî hetkarîye da dewleta Tirke. Komploya mîyanetewî ya verva Rayverê Şarê Kurdî, bi ney sebebî amî pêkardene. Binkeya pergala tecrîdê Îmraliyî de na est a. Mexsed bi teslîmgirotişê Rayvertîye, tasfîyekerdişê Têgêrayişê Azadîye bî. Çimkî di tarîxî de xeylê doran na raybaze bi ser kewte bî. Di heme serrewedartişanê şarê Kurdî de, bado ke serekê serrewedartişan amey girotene, serrewedartişîy zî bi peynî bîy. Bi goreyê ney cerebeyan gere reyna zî win bibayêne. La hesabê keye û bazarî yewbînîy nêgirot.
Dewleta Tirke ya qirkere, bi na hemkarîya hêzanê mîyanetewî di ney 39 serran de verva şarê Kurdî sîyasetê qirkerdişî pêk ard. Verva şarê Kurdî, bi bêvengîya ney hêzan şerrêko qilêrin ke nimûneyê ey dinya de çîn yo, da rayirberdene. Heme raybazê îmha û qirkerdişîy pêk ardîy.
Rixmê ney heme plan, komplo û polîtîkayanê îmha zî tekoşîna şarê Kurdî, roc bi roce pîle bî û tenê Kurdistan nê, ro Rochelatê Mîyanênî zî tesîrêko pîl kerd. Ewro bê verçimande-girotişê şarê Kurdî di Rochelato Mîyanên de sîyaset kerdiş, pêkan nîyo. Na raştîye êdî hetê heme dewletanê herême û hêzêy mîyanetewîyan ra yena qebûlkerdene.
Paradîgmaya Rayvertîye
Bi no sebeb, awnayiş hêzêy mîyanetewîyan persgiraya Kurde ra zî vûrîyayo. Hêzêy mîyanetewî êdî Têgêrayişê Azadîye û şarê Kurdî zê hêzêka bi tesîre qebûl kenê û verçiman de gênê. Îtîya de persgiraya tewir pîle ya seba ney hêzan, paradîgma û pergala ke Kurdîy bi aye ameyê na aste ya. Çîyo ke hesaban serobin keno û nîno waştiş no yo. Di serre de dewletê îşgalkerîy êy Kurdistanî, heme hêzêy mîyanetewî wazenê Kurdanê xo bixuliqnê. Seba naye zî çi destê înan ra yeno kenê. Polîtîkayê Emrîka, Ewropa û Rûsîya êy verva Têgêrayişê Azadîye û şarê Kurdî ney esasî sero yê. Bêvengîya verva êrîşanê qirkerdişî êy dewleta tirke ke seranserê Kurdistanî de yenê pêkardene, di na çarçova de yê. Bi nînan wazenê şarê Kurdî bidê terbîyekerdene û muhtacê xo bikerê. Ney sîyasetî 39 serran de çîyêke bi dest nêvist. Heke şaro Kurd bi awayêko ke hewce keno, pey Têgêrayişê Azadîye de bivindero û esasanê paradîgmaya Rayvertîye sero tekoşîna xo bidomno do îtîya ra dima zî no sîyaset bi ser nêkewo.
Têgêrayişê Azadîya Şarê Kurdî ewro heme wextan zafêrî hêzdar o. Na di şerrê 3 serrê peyênan êy Zap, Metîna û Avaşîne de dorêka bîne vecîya orte. Yewîn dora Gêrîllayê Azadîye, di şerrêkê sîne bi sîneyî yê verva artêşa îşgalkere ya bi hemkarî û îmkananê NATOyî, 3 serrîy o xo ver danê û artêşa tirke tarumar kenê.
Hemleya 15’ê Tebaxe, di mezg û civatîya şarê Kurdî, sîyasetê Tirkîya û Rochelatê Mîyanênî û dinya de, zaf çîy vûrnay. Bi no sebeb rocêka mîlade ya tarîxê şarê Kurdî, roca Roşanê Newerabîyişî ya.
