Beriya ku em dest bi nivîsa xwe bikin, em bêjin; herçiqasî aktorên hilbijartinên herêmî jinên DEM Partiyî bûn, hilbijartinên li Tirkiyeyê û Bakurê Kurdistanê dibin otoriteyek faşîst, siyaseta şarlatan-lewlebazan, nîjadperstiyek hişk a îşkdayî de derbas bû.

Dîsê jî gelê kurd bi ser ket

Çîroka sendoqa hilbijartina ku bûye bingeha demokrasîyê, di sala 1830’î de li Ingilîstanê dest pê kir. Sendoq li cîhanê bûye termînolojiya demokrasî û armanc jî guhertina bi destê gel e. Lê bi taybetî li Tirkiyeyê û dewletên Rojhilata Navîn, sendoq nebûne misogeriya demokrasî, destîniya siyasî ya gelan ne guhertiye. Di her hilbijartinê de îradeya gel bi fen û fûtan, bi dek û dolaban hatiye xesp kirin.

Şerê kurdan ê 40 salî, di aliyê hişmendî û dînamîkan de gelek guhertin çêkirin. Gelên li Tirkiyeyê ev guhertin qebûl kirine. Lê zihniyeta dewşîrme ji ilîzyonê rizgar nebûye.

Bi taybetî, hilbijartinên 31’ê adarê, li ser metropolan hate meşandin, lê li bajarên bakurê Kurdistanê, di çarçoveya erozyana dengan de, karên qirêj yên demografîk kirin pratîkê. Şirnex mînak e!…

Mixabin sed sal in, norm û modên  demokratîk li Tirkiyeyê ne hatine bidestxistin. Di vê hilbijartinê de jî, desthilatdariya otorîter û faşîst, hilbijartin kirin rewşek marjînal, bûyerên derketin holê jî, rastiya dewleta haydud ku  bûye çavkanî û korîdora komên çete; krîza aborî, siyasî û civakî eşkere kir.

Kêr gihaye şah damarê dewletê û ha qutkir, ha qut kir!..

Gotina Gramsci, ku dibêje; “yê kevin miriye, yê nû jî hîna tam nebûye”.  Ev gotin ji bo cîhanê dibe, lê ji bo Komara (!) Tirkiyeyê kêm dimîne. Yê ku li Tirkiyeyê bûye, (faşîzma dewşrime) hîna sax e û weke roja bûye, li ser xewrebezê xwe ye, li ser kerkidanê xwe suwar e, kulfet û nimet tê talankirin, kuştin û wêranî, dagirkerî û tûnekirinê didomîne. Li Tirkiyeyê, ne termînolejiya sosyal demokratan rast e, ne ya rastgiran, ne ya liberalan. Burokratên dewletê jî, bi du erkan radibin, yek qirkirina kulturî ye,  ya din jî tunekirina giyan-ruhê azad e.

Min di nivîsa berî vê de, bal kişandibû ser mehrkirina “monarkomak û marketing”ê. Vêce bûyerên ku di nava 21 salî de derketin holê û rewşa îro ya “kêra li ser şahdamarê dewletê” didine xuya kirin ku desthilatdariya AKP/MHPê, desthilatdariyek taybet e. Yanî ji netewperestiyê zêdetir, di aliyê siyasî îdeolojîk û civakî de, xwedî binyatek “kriminal-polis”, yan jî “kriminal-esker” e. Ya rastî û li gorî min “krîmînal-romî” ye û ev jî faşîzm e.

Balkêşî ew e ku ev desthilatdarî, bûye çavkaniya  kuştinên di çarçoveya şîdeta cîvakî û siyasî de. Di kolanan de kuştin çêdibin. Di girtina kujeran de jî, ev desthilatdarî nebûye xwedî mîsyon. Ev jî, tirsa desthilatdariyê  ya ji demokrasî û hiquqê nîşan dide.  Eger “Navendeke lêkolîna neteweyî hebe”, yan jî bê avakirin, dive pêşî desthilatdariya AKP/MHP’ê bike bin lêpirsînê.

Serokkomar niqaşekî pîsokolojîk û sara-mêjî ye; hevkarê wî yê biçûk jî, xwedî mêjiyekî kujer e. Eger serî xerab be, beden jî xerabe ye!.. Mêjiyê xerabe, her dem li pêşiya pêşketinên anomîk-civakî asteng e. Pêşketinê jî, tenê di aliyê çek û şer de dibînin. Normên zorê û ceberrûdî, tenê di aliyê antropolojîk de nayên pîvan. Ji bo fêhmkirina nexweşên.

Desthilatdar, dive pêşketinên siyasî, siyaseta pêkanîna demografîk ku li Kurdistanê tê kirin, sîstema perwerdehiya li welat û zêdebûna kuştina jinana li ber çavan werin girtin.

Ji bo ku em bigihin encamekê, em ê panatêzekê vekin; Beriya çend rojan, lêkolînek GINKO-Zanist a der barê, karên lêgerîn û danazina bi riya antic DNA, di rojnameyan de cih girt. Ya rastî ez kêfxweş bûm. Ji ber ku sîlsîle, binyat û şecereya nifşên dewşirmeyên dibin maskeya tirk de derketin hole û baş ne hatiye naskirin. Ji ber ku ev zewatê di postikên mirovan de, sed sal in, bi belgeyên arşîvên Osmanî û Tirkiyeyê dilîzin û bi kanunên zincîrî jibîrkirinê li ser civakan ferza dikin.

Karê wan xurkirina komên çete ye!

Herçiqasî ev nifşê di postikê mirovan de, bi karên xwe yên organic nasnameya xwe kifş kiribin jî, bi gotina “Hafiza-i beşer nisyan île maluldir” rastiyan vedişêrin. Yanî, bi zora qanun û qedexeyan, rastiyên dîrokî bi mirovan didine jibîrkirin.

Bi zorê jibîrkirin, qirkirina herî bê ahlakî ye. Vê jî, bi kanunên zincîrî dikin. Bi saya van kaunên zincîrî, bi deh hezaran mirovên kurd kirine zindanan.

Lewma, min lêkolîn û şopandina girêdana beşer-mirovan-şecereyan, a bi riya antic DNA giring dît. Bingeha kanunên zincîrî, Rapora Şarq Islahat e. Dewşirmeyên Ittîhat û Terakî, hemû civakên li Tirkiyê, bi taybetî kurd, di aliyê mêjî de û bi zora, “nîsyan-î malul” kor û seqet kirine.

Karê lêgerîna Zanistî ya “GINKO” ya şopandina nifşan giring e û dive em gurên ku di postikên mirovan xwe bi xwîna gelan xwedî dikin, ji bingeh ve û berfirehî, organic û inorganic de, di aliyê fîzyolojîk û mêjî de baş nas bikin.

Ji kesên ku ev lêkolîn kiriye û danazana guhertina mirovaniyê kiriye bin lêkolînê, Siyant Paabo ye û xelata Nobelê girtiya. Lêkolînek fîzyolojîk e. Eger ev lêkolîn, yanî antic DNA, li ser ruhiyet û mêjiyên gurên di postikên mirovan de bê kirin, wê wan ji her alî ve eşkere bibin û werin nas kirin. Wê eşkere bibe ku ew ne mirov in, di postikê mirovan de ucube ne!…

Hûn dikarin bêjin, çi têkiliya vê zanistê û şecereya mirovan bi hev re heye? Belkî rast e. Lê dive em jibîr nekin; pirek di navbera mirov û paşerojan de heye. Ev pir li ser bermayiyên organic û inorganic, têkîliya maddî û manewî  hatiye avakirin. Ev jî bandorê li molekulên beden û mêjiyê mirovan dike. Mînak, ez temenê xwe biqasî bîranînên bavê xwe û kalikê xwe dirêj dibînim. Ji ber ku bîranînên bavê min û kalikê min, hem bîra min in, hem temenê min in. Bîra min jî, sê nifş dikin. Piştî ku ez van gotinan dinîvisim, bîranînên ku temenê min, bîra min dirêj dikin, bandore li xwenekaran jî dike û wan jî dike nava mijulahiyek lêgerînî.

Mirov dikare van mînakan fereh û kûr bike.

Divê em zanibin ku artêşa Osmanî bi giştî zarokên revandî û sêwî bûn. Ew komên ku bûne esker in û qerebalixek cûda ne. Ne çîn in! Bi zora şûr weke çînekî serdestî hemû çînan û gelan derketine holê. Ji bo vê jî kesayeta wan zû bi zû nayê naskirin.  Dive bi riyên “spektroskopîk” û teknîka “kormatografî”, yanî antik DNA bên lêkolîn kirin. Da ku, bedena wan, mêjiyê wan di aliyê kimyewî, bîyolojîk û etnografîk de were fêhm kirin.

Wekî din karakterê vê koma ku bi şûr xwe serdest kiriye nayê fêhm kirin û naskirin.

Ev nifşê zordest, kulturên gelan, hunerê kesan jî desteser dikin. Heta îro tu mirovên zanist li ser vê koma ku weke çîn nayên naskirin, ranewestiya ye. Ji bo vê jî, mirovên ku weke berhemên sîstema “mankurt” in, lê di çend kategoriyan de têne perwerdekirin pirr cûda ne. Beşê bijarte wekê wezîr û serokwezîran derktine holê, beşek jî “dîn” in û her dem di destpêka şeran de êrîşî dijmin kirine, beşek weke “mankurt”an li sarayê  çaker in, beşek jî ji bo şerbeta şehadetê vexun esker in û hwd. Lê yek beş azad û xwedî îrade nine.

Dewşirmetî, teqan-çirava mirovaniyê ye, dive weke bermayiyek civakî neyê dîtin. Îro jî desthilatdariya AKP/MHPê vê sîsteme zindî digire. Li Rojava û Bakurê Suriye nêzî 30 komên dewşirme avakirine. Perwerdehiya wan ji sîstema Osmaniyan ya dewşîrmetiyê cûda jî be, encam yek e. Belkî xeraptir e. Ji bo vê jî dive Îttîhat û Teraki yên li Tirkiyê desthilatdar in, di antik-DNA de, bi riya reaksiyonel a “polîmeraz,” sîlsîleya X de werin lêkolîn kirin.

Yanî, divê em li ser gotina ku dibêjin, “her mirov ne mirov e” û li ser gotina Cenabê Muhammed ku dibêjê, “beriya îmanê, divê mirov  mirov be,” rawestin.

Dema ku em dibêjin, mirov, gelo em bi temamî behsa çi dikin? Gelê em tenê eliyê mirov yên biyolojîk bigirin dest, an aliyê wî yê civakî bigirin dest? Mînaka aliyê bîyolojîk, lejyonerên Roma û dewşîrmeyên Osmanî hene. Li hemberî ku ev hêzên “şûrkêş” di şer de hatine bikaranîn, lewma, di aliyê etîk de cûda ne û dive hunandina xwezeya wan ya ruhî û mêjî were lêkolîn kirin. Ev testa “antik DNA” ku bi riya reaksiyonal ya “polîmeraz” bê kirin, wê guhertina di beden, mêjî û ruhê van komên de derbixe hole.

Qet guman tê de nine ku ji sedema nifşan û têkiliyên cîvakî di bîyolojiya wan dewşîrmeyan de guhertin çêbûne. Lê dema em li mêjiyê dewşirmeyên desthilatdar yên Tirkyê dinêrin, di molekul û ava kimyewî ya di mêjiyê wan de tu guhertinan nabînin.  Yanî gotina Gramscî ku dibêje, “yê kevin miriye, yê nû jî hina nebûye”, li bejna dewşîrmeyên Tûrk-î turan nayê, gotina cenabê Muhammed ya “berî îmanê, dive mirov pêşî miov be” li bejna dewşirmeyên Turk-î Îslam naye.

Weke roja ku zarokên sêwî û revandî diçine Ocaxa Yenîçerî û digihine radeya şer û tevlî hêzên şer dibin, piştî hewqas sal hê jî ne guherî ne, hê jî xerabûyî ne. Mîratzadeyên dewşîrmeyan, piştî hewqas nifşan jî, mixabin ji cîhana modern sûd negirtine, xwe ji disîplîna bîyolojîk û îzolekirinê rizgar nekirine. Balkêş e, yên ku li Ewropa bûne, mezin bûne û perwerde bûne jî, ji van hîssîyatên genetic û organic rizgar nebûne. (Minaka dawî ya li Belçîka û êrîşa koma faşîstên dewşîrme ku xwestin malbateke Kurd dema jipîrozbahiya Newroz vegeriya, bişewitînin). Ev tê wateya ku dewşîrme, îradeya Xwedayên mezin dikine malê xwe. ji xwe her dem weke tacîdarê dîrokê dibînin.

Ev rewşa xerakirina zembereka giyanê mirovan e û bi wî giyanê têkçûyî gelan îzole dikin. Di aliyê jibîrkirina zorê de jî, genetîka wan ne hatiye guhertin, hîssîyat û zikrê ceberrûd diparêzin. Hem dîrokê, hem culture, hem ziman, hem cografya, di belge û rastiyên arkeolojîk de jî hem diguherin, hem qedexe dikin û dixwazin bidine jibîrkirin. Kesên ku dîroka wan, kultura wan nebe, tu kulturên din, tu dîrokên din jî qebûl nakin, dixwazin herkesî bikin weke xwe. Çiqasî kollektîf kar bikin jî, di aliyê etîkî de, lîteretura wan dibin sifirê de ye.

Sosdyogên chanê dibêjin, mirov berhemê civaka xwe ye. Mixabin civaka van zewatan nine û her dem bi civakên li derdoran re dinava şer de ne. Ji bo naskirina vî zewatî, dive em metodên kevin terk bikin û metoda nû ya antîc DNA bikar bînin. Eger em bi antic DNA wan nas bikin, em ê riyên guihartina wan jî bibînin.