Weçînayişê 31’ê Adare di ravêreyîya 22 serrêy peyênan êy tarîxê Tirkîya de îfadeyê qunaxêkê neweyî yo. Omûdê ameyîyêka demokratîke yê civatanê Tirkîya berz bî. Xirab yan zî baş, do Tirkîya de serdemêko newe dest pê bikero.
Encamêy weçînayişî hetê Tirkîya û Kurdistanî ra wayirê mehneyê cîyayan ê. Di perrê Tirkîya de bi ney weçînayişî estanika ke “Erdogan nêşikeno bêro têkberdene”, amî ricnayene. Reyna propogandaya “beka”, verva xizanî û veyşanîya şaran têk şî. Na rewşe na ra ver 7’ê Hezîrana 2015’ine de pêk amebî. O wext Erdogan wayirê paştîdayiş û hêzêka pile ya raya pêroyî ya Tirkîya û mîyanetewî bî. Bi na hêze Erdoganî weçînayişî veng vetîy û 1’ê Mijdare de bi hêzêka zafêrî pîle reyna îqtîdar bi dest vist. Bi şerrê topyekûnî yê verva şarê Kurdî û helamanê “al, welat, millet”î, heme bêhiqûqî, bêedaletî, talan û dizdîyêy xo lumitîy. La ewro, êdî nêşikenê nînan zî bilumnê. Bi dewrgirotişê şaredarîyan yê bade weçînayişî, dizdî û talanê îqtîdarê AKP-MHP û dormeyanê înan, dorêka bîne bi awayêko eşkera hetê raya pêroyî ra amey dîyiş.
Perro bîn de, ewro şert û paştîdayişêy 7’ê Hezîrana 2015’ine, nê zerre û nê zî di teberî de çîn yê. Îqtîdarê Erdoganî tu wextêke bi talûkeyêko winayin reyde rîbirî nêmendbî. Konseptê şerrê 9 serrêy peyênan yê verva şarê Kurdî ke bi erêkerdişê dewleta xorî ya Tirkîya û hêzanê mîyanetewî amebî destpêkerdiş, bi Erdoganî da vîndîkerdene. Erdogan-dewlete û polîtîkayanê şerrî, reyna sîyasetê talanî ke bi şerrê verva şarê Kurdî ameyêne lûmitene, Tirkîya viste mîyanê krîz û kaosanê aborî, sîyasî, civatî. Şarêy Tirkîya, yewîn dore, helam û propogandayanê “al, welat, millet”î zafêrî bi veyşanîya xo reyde eleqeder bîy. Bi weçînayişê 31’ê Adare ame dîyiş ke êdî nêy polîtîkayê xapênayişî pere nêkenê.
Seba Kurdistan û şarê Kurdî rewşêka zafêrî cîya û taybete çîn ya. Şarê Kurdî rixmê heme zext, êrîş û polîtîkayanê qirkerdişî zî tekoşîna xo ra game apey nîyeşte û dorêka bîne helwesta xo de îsrar kerd. Xespkerê Erdoganî şaredarîyan ra qewernay. Reyna bi bikarardişê sîyasetê stratejîkî, seranserê Tirkîya de bi Erdoganî da vîndîkerdiş. Bi serrewedaritişê Wanî helwesta xo ya verva sîyasetê xespkerdişî nîşanê heme dost û dişmenan da. Heke na xoverdêrîya Wanî nêbayêne se, belkî ma ewro dorêka bîne agahîyê tayinkerdişê qeyûman biwendêne.
Erdogan bi hêrsê têkşîyişî û stratejîyê dayiş-vîndîkerdişê Kurdan, zê marêkê birîndarî yo. Seba Erdoganî çîyo tewir muhîm û sereke, domnayişê îqtîdarê xo yo. Zaneno, roca ke îqtîdarî ra bikewo do bêro mehkemekerdiş. Tersê Erdoganî yo tewir pîl no yo. Bi no sebeb zî se beno wa bibo gere, îqtîdarî de bo. La seba îqtîdarî de mendişî destê ey de vicînekê zafîy zî çîn yê. Bikarardişê îmkananê aborîye reyde, îtîbaro mîyanetewî zî ameyo çinêkerdene. Her çende seba hêzêy mîyanetewîyan keso tewir kêrameye bo zî Erdogan êdî hetê nêy hêzan ra zî nîno heskerdene.
Ney esasî sero, destê Erdoganî de 3 rayirîy est ê. Rayira 1’ine, ro pêvajoya maberê 2013 û 2015’î agêrayiş o. Na rayire ke do vernîye ro pêvajoyêka demokratîke abikero, bi terse mehkûmbîyişî ro hesabê Erdoganî nîna, la bi temamî zî bêîmkane nîya. Rayira 2’yine, bi şertê mehkemenêbîyişî, bi CHP û dewlete dir pêkerdiş, werêameyiş o. Di na weçîneke de heta ke bişiko do CHP bîyaro kişta xo. Terso tewir pîl yê dewleta Tirke di Rochelatê Mîyanênî de bidestvistişê statûyêke ya şarê Kurdî ya. Di na çarçova de no îhtîmal zaf dûrîyê aqilî nîyo. Pêdîyişê bi Ozgur Ozelî reyde, na çarçova de yê. Verîya pêdîyişî, Ozelî vatbî “do pêdîyiş bêro eşkerakerdiş” la wina nêbî û eşkerayîya çapemenîye zî nîyamî dayiş. Ke pêdîyişê na ra very êy Erdoganî verçiman de bêrê girotiş, no zî îhtîmalêke yo.
Rayira 3’ine zî domnayiş û xorîkerdişê konseptê şerrî yê verva şarê Kurdî yo. Seba naye heme xebatêy diplomatik û sîyasî yenê kerdiş. Şîyişê Erdoganî yê Bexdad û Hewlêre ney esasî sero bîy. Heke didi weçînekê verênî pêk nêrê, vernîya ma de şerrêko giran est o. Do di serre de aborî, rewşa kaotîke ya Tirkîya çendêke ney şerrî wedaro zî, persgirayêka bîne ya. La herkes zaneno, seba domanyişê îqtîdarî çîyo ke Erdogan nêkero, çîn yo.
Avervistiş û pîlkerdişê omûdê Tirkîyeyêka demokratîke ke bi weçînayişê 31’ê Adare ame bidestvistiş, reyna erênî yan zî neyînîya serdemê ameyînî, bi vindertiş û helwesta muxalefetê neweyî û tekoşîna civatî reyde giredaye ya. La wina eyseno ke baro giran do reyna milanê şarê Kurdî û Têgêrayişê Azadîye de bo.
