28 Nisan, Pazar - 2024

Gösterilecek bir içerik yok

Weçînayiş

Heyatê însanî bi weçînayişê çîyan derbas beno. Weçînayişê werî, yê cilan, yê heval û hevaltî, weçînayişê şaredar û mebûsan; welhasil, zehf çî estê ke însanî dest erzenê ci û çînenê we. Nawey meselay ma dibistananê dewlete de weçînayişê dersanê kurdî (kirmanckî û kurmancî) yo. Ma ewro henî baley xo bidê ene mesela ka çi ya, fêdeyê xo çiya û go çi bo?
Şarê kurdî (çi kirmancî, çi kurmancî) wazenê dibistano (mektebo) seretayî heta unîversîte de bi kurdî dersî bibê. La enka eno çî mimkûn niyo. Dimay zehf kede û têkoşîney kurdan, enka parçeyke dibistanan de dersa kurdî bîya dersa weçînayişî. Kînga, çiya û çawey? Ma bawnin…

– Çende serî verî biryar hame girewtişî ke dibistananê miyanînan de dersa kurdî (bi kirmanckî û kurmancî) bêro weçînayişî. Eno çende serrî yo eno firsend esto la tewr zehf emsar kurdan balê xo da serê ene mesela.
– Miyanê sinorê fermî yê Tirkîya de, sinifê 5, 6, 7 û 8’inan ê dibistanê miyanîn de tûtî, wendekarî eşkenê dersan weçînê. 22 dersê weçînayişî estê û heqê înan esto 3 dersan weçînê. Di miyanê enî 22 dersê weçînayişî de dersê kurdî (înan zey “Kurmancca” û “Zazaca” nişto) zî estê. Şar çîneno we.
– Qeybî a derse bêro dayişî gere temamê ê dibistanî de 10 tenî a derse weçînê. Mesela dibistanêke de 7 polê (sinifê) 5’inan estê; di miyanê ê 7 polan de 10 tenî derse weçînê, a derse yena qebûlkerdişî û sera bêro a derse zey dersa weçînayişî yena dayişî.
– Dinya de zî sîstem ana wo, 10 tenî gere weçînê. Gorey qanûnê MEB’î (Wezaretê Perwerdehî ê Neteweyî ê Tirkîya) ra 10 tenî derse weçînê ê mamoste şirawenê ê dibistanî û derse danê.

– Henî dibistanan de qeybî kurdî dersanê kurdî nêweçînê îdare ê dersan nêmocneno ra. La eno hetê hiqûqî ra sûc o. Malbatê biwazê eno hetro eşkenê parêzeran ra alîkarî biwazê. Eşkenê ê bi xo zî şorê verî îdarey ê dibistanî û dewa bikerê. Çimkî goreyê fermanê MEB’î ra îdare mecbûr o ê heme dersanê weçînayişî bimocno ra. Tiya gere merdim nêterso û heqê xo biwazo.

– Dibistananê metropolan de belkî zehmet bo merdim dibistanan de 10 tenê ke derse weçînayê bivînê, la dibistananê bajaranê ma de ene çî rehet a. Her qeza û bajar de malbatî eşkenê bêrê têhet û derse weçînê.
– MEB’î heta 21’yê ene aşme qewl nabî ro, la semedê vewre vara, semedê zehf cayan tûtê nêşkayê şorê dibistan, MEB’î qewl kerd derg û va “Heta 7’ê aşma 2’yin, saet 17.00 malbatî eşkenê şorê derse weçînê.” Ene joy kêfê zehf kurdan zî ard, ke înan rê henî bîn dem viraziya.

– Enka çiyo ke ma bikerê, heta 7’ê aşma 2’yine ma şorin dibistanan û ya dersa kirmancî (zazakî) ya zî dersa kurmancî weçînê.
– Erê ma heme zanê ene gamêke qickeka, la her çî game bi game wo…
– Wexto zehf malbatî derse weçînê go tewr zehf vengê kurdî wirzo we. Go kurdî meşrû bibo. Tûtî henî bo zî go bimûsê. Go kitabê kurdî tewr zehf bêrê rotişî. Tûtê ke kê xo de veng û hesê kurdî şinawitê, go bawnê ke dibistan de zî eno veng esto û tesîrêke psîkolojîk go serê înan de viraziyo.
Welhasil, ma nawey weçînayişê ke bîn kenê, weçînayişê ziwanê xo. Mekerê xo vîra, 2 heftey ma estê.

Naveroka berê
Naveroka ya piştî vê

Weçînayiş

Heyatê însanî bi weçînayişê çîyan derbas beno. Weçînayişê werî, yê cilan, yê heval û hevaltî, weçînayişê şaredar û mebûsan; welhasil, zehf çî estê ke însanî dest erzenê ci û çînenê we. Nawey meselay ma dibistananê dewlete de weçînayişê dersanê kurdî (kirmanckî û kurmancî) yo. Ma ewro henî baley xo bidê ene mesela ka çi ya, fêdeyê xo çiya û go çi bo?
Şarê kurdî (çi kirmancî, çi kurmancî) wazenê dibistano (mektebo) seretayî heta unîversîte de bi kurdî dersî bibê. La enka eno çî mimkûn niyo. Dimay zehf kede û têkoşîney kurdan, enka parçeyke dibistanan de dersa kurdî bîya dersa weçînayişî. Kînga, çiya û çawey? Ma bawnin…

– Çende serî verî biryar hame girewtişî ke dibistananê miyanînan de dersa kurdî (bi kirmanckî û kurmancî) bêro weçînayişî. Eno çende serrî yo eno firsend esto la tewr zehf emsar kurdan balê xo da serê ene mesela.
– Miyanê sinorê fermî yê Tirkîya de, sinifê 5, 6, 7 û 8’inan ê dibistanê miyanîn de tûtî, wendekarî eşkenê dersan weçînê. 22 dersê weçînayişî estê û heqê înan esto 3 dersan weçînê. Di miyanê enî 22 dersê weçînayişî de dersê kurdî (înan zey “Kurmancca” û “Zazaca” nişto) zî estê. Şar çîneno we.
– Qeybî a derse bêro dayişî gere temamê ê dibistanî de 10 tenî a derse weçînê. Mesela dibistanêke de 7 polê (sinifê) 5’inan estê; di miyanê ê 7 polan de 10 tenî derse weçînê, a derse yena qebûlkerdişî û sera bêro a derse zey dersa weçînayişî yena dayişî.
– Dinya de zî sîstem ana wo, 10 tenî gere weçînê. Gorey qanûnê MEB’î (Wezaretê Perwerdehî ê Neteweyî ê Tirkîya) ra 10 tenî derse weçînê ê mamoste şirawenê ê dibistanî û derse danê.

– Henî dibistanan de qeybî kurdî dersanê kurdî nêweçînê îdare ê dersan nêmocneno ra. La eno hetê hiqûqî ra sûc o. Malbatê biwazê eno hetro eşkenê parêzeran ra alîkarî biwazê. Eşkenê ê bi xo zî şorê verî îdarey ê dibistanî û dewa bikerê. Çimkî goreyê fermanê MEB’î ra îdare mecbûr o ê heme dersanê weçînayişî bimocno ra. Tiya gere merdim nêterso û heqê xo biwazo.

– Dibistananê metropolan de belkî zehmet bo merdim dibistanan de 10 tenê ke derse weçînayê bivînê, la dibistananê bajaranê ma de ene çî rehet a. Her qeza û bajar de malbatî eşkenê bêrê têhet û derse weçînê.
– MEB’î heta 21’yê ene aşme qewl nabî ro, la semedê vewre vara, semedê zehf cayan tûtê nêşkayê şorê dibistan, MEB’î qewl kerd derg û va “Heta 7’ê aşma 2’yin, saet 17.00 malbatî eşkenê şorê derse weçînê.” Ene joy kêfê zehf kurdan zî ard, ke înan rê henî bîn dem viraziya.

– Enka çiyo ke ma bikerê, heta 7’ê aşma 2’yine ma şorin dibistanan û ya dersa kirmancî (zazakî) ya zî dersa kurmancî weçînê.
– Erê ma heme zanê ene gamêke qickeka, la her çî game bi game wo…
– Wexto zehf malbatî derse weçînê go tewr zehf vengê kurdî wirzo we. Go kurdî meşrû bibo. Tûtî henî bo zî go bimûsê. Go kitabê kurdî tewr zehf bêrê rotişî. Tûtê ke kê xo de veng û hesê kurdî şinawitê, go bawnê ke dibistan de zî eno veng esto û tesîrêke psîkolojîk go serê înan de viraziyo.
Welhasil, ma nawey weçînayişê ke bîn kenê, weçînayişê ziwanê xo. Mekerê xo vîra, 2 heftey ma estê.