Bi boneya yekemîn salvegera erdhejên 6’ê Sibatê ku navenda wê Mereş bû, li gelek bajaran daxuyanî hatin dayîn, meş û çalakiyên bîranînê hatin lidarxistin.

Riha

Platforma Ked û Demokrasiyê ya Rihayê bi boneya salvegera erdhejên 6’ê Sibatê li Navenda Kar a Ahmet Bahçivan a li navçeya Halîliyeyê daxuyanî da. Gelek kes tev li daxuyaniyê bûn û pankarta “Me ji bîr nekir, ne felaketê ji îxmalê milet mir” hate vekirin. Li ser navê platformê Hevserokê Şaxa Sendîkaya Kedkarên Xizmeta Tenduristî û Civakî (SES) ya Rihayê Ferhat Demîr metna hevpar a çapemeniyê xwend. Demîr, diyar kir ku felaket ji ber îxmalkariyê pêk hatiye û got ku daneyên têkildarî kesên di erdhejê de jiyana xwe ji dest dane, rastiyê nîşan nadin. Demîr, diyar kir ku berpirsiyariya vê wêraniya mezin bi tenê karsazên înşatê nînin û got: “Berpirsyar ew kesên ku nirx nadin mirovan e.”

 

‘Hezar sal jî derbas bibin em êç jibîr nekin’

Demîr, bi bîr xist ku piştî erdhejê bi hezaran kes di bin xirbeyan de li benda rizgarkirinê bûn û destnîşan kir ku xebatên lêgerîn û rizgarkirinê dereng dest pê kirine. Demîr, wiha domand: “Ji aliyekî ve kemasiyên AFAD’ê ji aliyê din jî skandalên Kizilayê ku veguheriyê şîrketekê derket hole. Beriya ku xebatên lêgerîn û rizgarkirinê bi dawî bibin û delîlên pêwîst bên berhevkirin jî, bi lez û bez xebatên rakirina mayînan hatin destpêkirin. Hat ragihandin ku beriya ku xirbe bên rakirin, ji bo çêkirina bi sed hezaran xaniyan peyman hatin kirin. Beriya ku lêkolîn û lêkolînên jeolojîk bên kirin xanî hatin çêkirin. Weke ronahiya rojê diyar e ku hikûmetê dersên pêwîst dernexistiye. Welatê me welatekî erdhejê ye û tu gavekî şoven û propagandaya siyasî me li hember erdhejê naparêze. Ji bo ku careke din karesatên bi vî rengî neqewimin, ji xeynî dev ji polîtîkayên qezenc û bazar ên ku kontrola gel û berjewendiya gel nagirin, tu rê nemaye. Ne salek, hezar sal jî derbas bibe, em ê vê êşê û yên ev êş laqiqî me dîtinê ji bîr nekin.”

Piştre Hevserokê Rêxistina DEM Partiyê yê Rihayê Bekir Karakeçîlî axivî û diyar kir ku tevî salek bi ser erdhejê re derbas bûye jî pirsgirêkên mexdûrên erdhejê nehatine çareserkirin û ev tişt gotin: “Em ê hesaba erdhejê ji rayedarên hikûmetê bipirsin. Divê berpirsyariyên hemû saziyên ku tevdîr negirtinê bên eşkerekirin û hesab ji wan bê pirsîn.”

Bi heman boneyê Nûnertiya Sendîkaya Kedkarên Xizmeta Tenduristî û Civakî (SES) Wêranşarê çalakî li dar xist. Endamê Şaxa SES’ê ya Wêranşarê Vedat Sarioglû metna daxuyaniye xwend.

Hatay

KESK’ê jî bi heman boneyê li pêşiya Nexweşxaneya Dewletê ya Îskenderûnê ku 14 xebatkarên tenduristiyê jî di nav de bi giştî 80 kesan li wir jiyana xwe ji dest dabû daxuyanî da û qurbaniyên erdhejê bi bîr anî. Bîranîn, bi deqeyek rêzgirtinê dest pê kir û piştre jî ji ewil endamê MYK’a KESK’ê Erdal Karakuş axivî. Karakuş got ku hêj jî birînên erdhejê nehatine pêçandin. Hevseroka Nûnertiya SES’ê ya Îskenderûnê Nalan Nacar jî da zanîn ku tevî rapora “ji bo erdhejê saxlem nîne” jî ji bo Nexweşxaneya Dewletê ya Îskenderûnê tevdîr nehatine girtin û bûye goristana 80 kesan. Bi domdarî Nacar ev tişt anî ziman: “Berpirsyarên sereke yên vê wêraniyê ew in ên ku keda mirovan bênirx dikin û vê yekê li civakê ferz dikin in.” Bi domdarî jî Nacar pirsgirêkên kedkarên tenduristiyê rêz kir.

Serokê Şaxa Egîtîm Senê ya Îskenderûnê Mûstafa Unsal jî got ku di erdhejê de ne avahî lê pergala perwerdeyê d bin kavilan de ma ye. Piştre jî Unsal bal kişand ser pirsgirêkên perwerdeyê.

Piştî axaftinan, beşdaran qurnefîl danîn qadê

Her wiha Hevserokê Giştî yê ÎHD’ê Huseyîn Kuçukbalaban jî li Taxa Mûstafa Kemal a navçeya Îskenderûnê li konê Dilxwazên Erdhejê û parastvanên mafan re hate gel hev. Gelek kes tev li çalakiyê bûn. Kuçukbalaban, di çalakiyê de wiha got: “Ne karesata sedsalê lê bêberpirsyartiya sedsalê, terkexemiya sedsalê bû.”

Edene

 

Baroya Edeneyê jî di yekemîn salvegera erdhejê de li Eywana Parêzeran a Edliyeya Edeneyê merasîma bîranînê li dar xist. Serokê Baroyê Semîh Gokayaz û Sekreterê Giştî yê TBB’ê Velî Kuçuk, Serokê Baroya Mêrsînê Gazî Ozdemîr, rêveberiya baroyê û gelek parêzer tev li bîranînê bûn. Bîranîn bi rêzgirtinê dest pê kir û piştre Gokayaz axivî. Gokayaz, da zanîn ku 5 hempîşeyên wan di erdhejê de li Edeneyê jiyana xwe ji dest dane.

Her wiha Lijneya Rêveberiya Navendî ya Odeya Endezyaran a Edeneyê jî daxuyanî da. Serokê odeyê Eyup Muhcu di daxuyaniyê de got ku feraseta ku plansaziyê ku rantê esas digirin li bajarên wan rê li ber karesatên mezin vekiriye û banga bidawîkirina vê polîtîkayê kir.

Amed

Gelek rêxistinên civaka sivîl bi pêşengtiya DBP û DEM Partiyê bi boneya salvegera erdhejên 6’ê Sibatê li pêşiya Diyar Galeria ya li navçeya Bajarê Nû ya Amedê merasîma bîranînê li dar xistin. Namzetên hevşaredariyê yên DEM Partiyê yên Bajarê Mezin a Amedê Serrra Bucak û Dogan Hatun jî tev li bîranînê bûn.

Ji namzetan Serra Bucak got ku êşa wan hêj mîna roja ewil e û ev tişt anî ziman: “Îro bi hatine vê derê re em dixwazin bibêjin ‘Em ji bîr nakin’ û ‘efû nakin. Heta ku em hesaba wê ji îktîdarê dipirsin jî dê hêrsa me danekeve. Hêj niha jî hinek ji me windabûyiyên xwe digerin. Di erdhejê de dewlet û îktîdar tune bûn, tenê gel hebû. Yên ku karesata xwezayî veguherandin karesata siyasî, 8 sal berê erdhejên sunî ava kirin.”

Herî dawî jî beşdaran qurnefîl danîn ser kavilên Galeriayê û dua xwendin.

Li goristana Yenîkoy bîranîna Melîke Alp

Siyasetmedara kurd û aktîvîst Melîke Alp ku di erdhejê de li Diyar Galeriayê jiyana xwe ji dest dabû, li ser gora xwe ya li Goristana Yenîkoyê bi pêşengtiya Tevgera Jinên Azad (TJA) ve hate bibîranîn. Namzetên hevşaredariyê yên jin ên DEM Partiyê û nûnerên rêxistinên civaka sivîl tev li bîranînê bûn.

TJA: Em ê jiyanê jinûve ava bikin

TJA’yê bi boneya salvegera erdhejê daxuyaniyeke nivîskî weşand. TJA’yê wiha got: “Em jin careke din dibêjin ku şert û mercên pêkvejiyanê bi parastina hevsengiya ekolojîk û jiyana xwezayî pêkan e. Em ê jiyanê bi ruhê bawerî û piştevaniyê jinûve ava bikin. Em kesên jiyana xwe ji dest dane bi rêzdarî bi bîr tînin.”

Platforma Parastina Bajar û Piştevaniyê ya Amedê û Odeya Bazirganî û Pîşesaziyê ya Amedê (DTSO) jî daxuyanî da. Di daxuyaniyê de rapora beriya erdhejê û piştî erdhejê hate parvekirin. Di raporê de kêmasiyên heyî hatin vegotin û hat gotin ku li Amedê di erdhejê de 414 kesan jiyana xwe ji dest dan.e her wiha hate gotin ku li seranserî bajar 6 hezar û 77 avahiyên bixesar hene.

Li gelek bajaran bîranîn

Bi heman boneyê li bajarên weke Îzmîr, Stenbol, Enqere, Dêrsim, Êlih û Çewligê jî çalakiyên bîranînê hatin lidarxistin û daxuyanî hatin dayîn.