Voltaire dibêje; “Zimanê zikmakî dilê miletekî ye.” Yek ji taybetmendiyên sereke yên pêkhateya sosyolojîk a Tirkiyeyê cihêrengiya etnîkî ye. Tirk, kurd, ereb, ermenî, yewnan, cihû û gelek komên din li Tirkiyeyê dijîn. Ev cihêrengî dewlemendiya çandî ya welêt nîşan dide.
Taybetmendiyeke din a pêkhateya sosyolojîk a Tirkiyeyê jî cihêrengiya olî ye. Ola fermî ya Tirkiyeyê îslam e. Lê belê, mirovên xiristiyan, cihû û olên din jî li welêt dijîn. Ev cihêrengî toleransa olî ya welêt nîşan dide. Di vî warî de perwerdehiya olî jî pirsgirêkeke bingehîn e.
Hebûna nasnameyên cuda yên etnîkî yên ji ber pêkhateya sosyolojîk a li Tirkiyeyê avahiyeke civakî ya pirzimanî diafirîne. Pirzimanî girîngiya perwerdeya bi zimanê zikmakî radixe ber çavan. Îro ji aliyê sosyolojîk ve pirsgirêka herî bingehîn a pergala perwerdehiya Tirkiyeyê perwerdehiya bi zimanê dayikê ye û ev pirsgirêka ku bi salan e tê nîqaşkirin, nayê çareserkirin.
Li Tirkiyeyê perwerdehiya bi zimanê zikmakî mafê zarokên ku zimanê wan ne tirkî ye ku bi zimanê xwe perwerdeyê bibînin. Tevî ku Tirkiyeyê peymanên navneteweyî yên li ser mafê perwerdeya bi zimanê zikmakî îmze kiriye jî, ev maf bi temamî nehatiye bicihanîn.
Di van salên dawî de li Tirkiyeyê nîqaşên li ser perwerdehiya zimanê dayikê zêde bûne. Di van nîqaşan de geşedanên demokratîkbûyîna Tirkiyeyê û mafên mirovan jî nîşan dide.
Perwerdeya bi zimanê dayikê, perwerdeya zarokan bi zimanê dayikê ye. Ev ji zarokan re dibe alîkar ku ziman û çanda xwe baştir fam bikin, destkeftiyên xwe yên akademîk zêde bikin û xwebaweriya xwe ava bikin.
Perwerdeya bi zimanê dayikê ji bo perwerdekirina zarokan gelek feydeyên xwe hene. Perwerdehiya bi zimanê dayikê alîkariya zarokan dike ku zimanê xwe pêş bixin. Ev yek dihêle ku zarok ferhengok, xwendin û nivîsandina xwe û jêhatîbûna rêziman pêş bixin.
Perwerdehiya bi zimanê zikmakî ji bo zêdekirina serkeftina perwerdehiya zarokan dibe alîkar. Ev rê dide zarokan ku baştir têbigihîjin û fêr bibin.
Perwerdehiya bi zimanê zikmakî piştgirî dide pêşketina civakî û hestyariya zarokan. Ev dihêle ku zarok xwe baştir îfade bikin, xwebaweriyê ava bikin û têkiliyên erênî ava bikin.
Perwerdehiya bi zimanê dayikê alîkariya zarokan dike ku nasnameya xwe ya çandî pêş bixin. Ev dihêle ku zarok nirx û kevneşopiyên çanda xwe fam bikin.
Perwerdehiya bi zimanê zikmakî amûrek girîng e ku piştgirî dide hemû warên pêşveçûna zarokan. Ji ber vê yekê girîng e ku ji bo zarokan derfet bên afirandin ku bi zimanê xwe yê zikmakî bixwînin.
Gelek lêkolîn hene ku piştgirî didin feydeyên perwerdehiya zimanê zikmakî. Weke mînak di lêkolînekê de hat dîtin ku zarokên ku bi zimanê xwe yê zikmakî perwerde bûne li gorî zarokên ku bi zimanê duyemîn perwerde bûne xwedî serkeftinên akademîk zêdetir in. Di lêkolîneke din de hat dîtin ku zarokên ku bi zimanê xwe yê zikmakî perwerde bûne li gorî zarokên ku bi zimanê duyemîn perwerde bûne xwedî pêşketina civakî û hestyarî çêtir in.
