Seyîdê Dêrsimî Alîyê Mîrzê Silî, lajê Civraîl Axayî Hesen Axa, lajê Qemer Axayî Findiq Axa, Usenê Seyîdî, Seyîd Riza, Lajê Seyîd Rizayî Resik Usen, Hesenê Îvrahîmê Qijî 15ê teşrîna peyêna 1937î de bi destê îdareyê Mustafa Kemalî bi xedarî ameyî qetilkerdene.
Badê ke komara Tirkîya ameye ronayene, vera kurdan polîtîkaya çinkerdişî dîyaye destpêkerdene. Otonomî, xoserîye, statuyo huqûqî nêşinasna. Kurdê ke heqê xo yê komelkî û kulturî waştî yan ameyî nefîkerdene yan zî îmhakerdene. Na çarçewa de qetlîyamê Qoçkirî, Zîlan û Dêrsimî qewimîyayî. Hema zî polîtîkaya “katl û nehb” dewam kena.
Dêrsim ‘Tuncelî’ bî
Derheqê qirkerdişê şarê Dêrsimî de heta serra 1935î xeylê raporî ameyî amadekerdene. Nê raporan ra tepîya rejîmê Mustafa Kemalê dîktatorî qerarê qirkerdişê Dêrsimî da. Kanûna 1935î de “Derheqê Îdareyê Şaristanê Tuncelî de Qanûn” vejîya û nameyê Dêrsimî bi fermî avurîya. Aşme tepîya Abdullah Alpdogan sey “walîyê Tuncelî” ame wezîfekerdene. Xeylê selahîyetê hîrayî dîyayî ci.
Nameyo ‘Huseyîn” şuxilîya
Abdullah Alpdoganî qetlîyamê Qoçkirî ra nat vera Dêrsimî dişmenîya girde weyî kerdêne. Goreyê tayê nuştoxan Alpdogan key ke sey walîyî ame Dêrsim, nameyo “Huseyîn” şuxilna. Çike ey û îdareyê Anqara zanayêne ke Dêrsim de bawerîya elewî esta û no name mabênê elewîyan de xeylê bimbarek o.
Armanco serek ‘jenosîd’ bî
Serra 1936î de Alpdoganî bi eşîranê kurdan pêvînayîşê nêzdî kerdî. Eşîran çekê xo zafî teslîmê îdareyê tirkî kerdî. Yanî xoverdayîşo aktîf yan gird çinbî. Rixmo ke eşîran îqtîdarê tirkan qebul kerd, polîtîkaya Anqara nêbedilîyaye. Çike armancê ci têna destsernayîşê çekan û qankerdişê serekanê eşîran nêbî. Armancê Anqara yo serek qirkerdişê şarî yanî “jenosîd” bî.
Alîşêr û Ana Zarîfa
Îdareyê Mustafa Kemalî 4ê gulana 1937î de derheqê “tenkîlê Tuncelî” de qerar girewt. Goreyê qerarî leşkerê tirkî kewtî her cayê Dêrsimî. Hukmatî bitaybetî waştêne ke serkêşanê girîngîyan ê Dêrsimî wedarno. Na çarçewa de 9ê temmuza 1937î de Ana Zarîfa û Alîşêr hetê koyê Tujîkî de ameyî qetilkerdene. Birazayê Seyîd Rizayî “Rayberî” nê qetlîyamî de rolo girîng kay kerd. Dewleta tirke rê xizmet kerd.
7 seyîdê Dêrsimî
Îdareyo faşîst Ana Zarîfa û Alîşêrî ra tepîya kewt peyê Seyîd Rizayî. Erzingan de ci rê dafike viraşte, peynîye de Seyîd Riza û lajê ci Resik Usen kewtî destê tirkan. Hetekê bînî ra serekê tayê eşîranê bînan zî ameyî tepiştene. 15ê teşrîna peyêna 1937î de Xarpêt de Raşteyê Genimî de Demenan ra Alîyê Mîrzê Silî û Hesen Axa, Yusufan ra Findiq Axa, Kurêşan ra Usenê Seyîdî û Hesenê Îvrahîmê Qijî, Abbasan ra Seyîd Riza û lajê ci Resik Usen ameyî dardekerdene. Bi destê îdareyê Mustafa Kemalî serranê 1937-1938an de Dêrsim de tewr tay 70 hezar merdimî ameyî qetilkerdene û bi des hezaran ameyî nefîkerdene. Yanî dewleta tirke Dêrsim de jenosîdêko gonîn kerd.
