Her çend rewşek qeyranê her dem bi vî awayî pêşiîya her şoreşekê bigire jî ne hewce ye ku her qeyran bi têkçûna şoreşgerî ya radîkal a pergala kevnar bi dawî bibe. Encama tavilê ya qeyranê dibe ku pêkanîna reformên pêwîst be ku tengezariyê di pergalê de ji holê rabike. Mirov dikare weke mînak vegerandina rewşa berî qeyranê bide.
Û îro wek berê, ji bo pêşdebirina bêtir a sîstema navneteweyî komek rêgez hene. Lê di nav wan de bijardeya têkçûna wê ya şoreşgerî ya herî bijarte xuya nake. Şoreş bi xetereyên zêde, lêçûnên girîng ên têkildar re têkildar e û pir caran dibe sedema encamên nedîyar. Gelek dewlet û civakên ku sedemeke wan a baş heye ku ji rewşa heyî ya li cîhanê nerazî bin û ji veguherîna sîstemê li şûna şoreşgerî tercîh dikin.
Pirsgirêkên gerdûnî yên heyî ji hêla tevliheviya bêhempa ve têne diyar kirin, digel ku diyardeyên qeyranê jî, bi hevdemî li cûr be cûr deveran û di pîvanên cihêreng ên siyaset û aboriya cîhanê de diyar dibin. Struktura bi tevayî ziravkirî ya nîzama cîhana kevn dest pê dike ku ne tenê li cîhek, lê li cîhên cûrbecûr şikestinan nîşan dide. Wekî din, wekî ku xuya dike diyardeyên qeyranê yên vê dawiyê xwezayek demdirêj an jî kronîk in. Îro cîhan nêzîkî du sal in derbasbûna pevçûna di navbera Rûsya û Rojava de di qonaxeke tûj de ye û hîna ronî li dawiya tunelê xuya nake. Wekî din, gelek sedem hene ku em bawer bikin zêdebûnek din li pêş e. Heman encamên dilşikestî bi gelek nakokiyên din ên sîstematîk ên dema dîrokî ya ku em dijîn re jî derdikevin holê. Serhildanên ku îro diqewimin taybetmendiya wan jî heye ku ji dema hilweşîna Yekitiya Sovyetê ve yekem car ne li ser hin dijwarî û gefên hevpar ên lîstikvanên pêşeng ên navneteweyî, lê rasterast li ser nakokiyên di navbera van lîstikvanan de hatine damezrandin. Siyaseta cîhanê her ku diçe forma “lîstika sifir” digire.
Bê guman hemû qeyranên berê û têkçûnên sîstemê bûne sedema mazinbûna rewşa şoreşgerî ya niha. Ji ber ku lîstikvanên pêşeng, wekî qaîdeyek, li şûna reforman rê li ber vegerandina rewşa heyî girtin û gelek pirsgirêkên ku derketin holê nehatin çareser kirin. Lê sal bi sal di nav refên xwe de man. Bi giştî bandora negatîf a berhevkirî ya pirsgirêkên paşvexistî bi neçarî berhev bû û aramiya sîstemê gav bi gav kêm bû. Ji bo reformên koordînekirî “ji jor” firsendên hindik hebin, îhtîmala têkçûna xwebexş û tundî ya nîzama kevn “ji binî”, ku her gav di dema şoreşekê de çêdibe, ewqasî zêde dibe. Xuya ye ev ferqa sereke ye di navbera rewşa niha û hemû qeyranên gelek dehsalên borî de, ku têkçûna şoreşgerî ya sîstema kevin ji çend salên berê zêdetir dibe.
Îro, peywira vegerandina rewşa hevsengiya pergalê bi nisbeten zû hema hema bêçare xuya dike: lîstikvanên sereke êdî nikarin xweşiya pevçûnek leşkerî ya rasterast bi hev re, û pevçûnên nerasterast (NATO – Rûsya, DYA- Çîn, Rojavayê kolektîf) dikare demek pir dirêj bidome, bêyî destnîşankirina serketiya dawî.
Ev hemû tê wê wateyê ku sîstema navneteweyî dikeve serdemeke dirêj a şoreşa berdewam. Ne di sala 2024’an de û ne jî di çend salên bê de nîzameke nû ya cîhanî ya bi îstîqrar dernakeve holê û naveroka pêvajoyên navdewletî dê bi rûxandina berdewam a sîstema kevin zêdetir bi avakirina sîstemek nû ve diyar bibe.
Çêbûna gav bi gav a nîzamek nû ya cîhanê wê bi demê re bileztir bibe. Lê bi îhtîmaleke mezin ew ê ne ji jor ber bi jêr ve, lê ji binî ber bi jor ve biçe, bi avakirina hevbendiyên rewşa taktîkî ji bo çareserkirina pirsgirêkên takekesî yên giyanî yên cîhanî an rêveberiya herêmî. Koalîsyonên bi vî rengî dê ne tenê dewletan, di têkiliyên navneteweyî de lîstikvanên nedewletî jî beşdar bikin. Koalîsyon wê di şert û mercên piralîbûna nirx û modelên pêşketina civakî-aborî ya neteweyî de her ku diçe mezin dibe û teşe digire.
