Bingeyê 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya badê xoverdayîşê wendekaranê Bangladeşî ame eştene. Serra 1952î de Bangladeş binê destê Pakîstanî de bi û Pakîstan ziwanê înan qedexe kerdbi. Serra 1952î de polîsanê Pakîstanî hêrişê wendekaranê Bangalî kerd û çalakîye de 11 kesî merdî. Dima ra Pakîstan mecbur mend û serra 1956î de ziwanê ûrdî û Bangalî sey ziwanê fermî qebûl bikera.
Rêxistina Yewîya Milletan (BM) ya Perwerdeyî, Zanistî û Kulturî ya Neteweyanê Yewbîyayeyan (UNESCO) zî serra 2000î de seba ke bale bianca ziwananê ke binê tehlukeyê çinbîyayîşî de yê 21ê Sibate sey Roja Ziwanê Dayîke ya Mîyanneteweyîye îlan kerde. Goreyê raporê UNESCOyî pêroyîya dinya de 7 hezar ziwanî yenî qisekerdene û înan ra 3500 ziwanî ver bi qedîyîyayîşî de yê.
Ma zî binê veristîya qedexeyanê serê ziwanî û pandemîyî de yewna Roja Ziwanê Dayîke pêşwazî kenê. Tirkîya de zî rewş cîya nîya. Tena ziwanêk yeno qebulkerdene û ziwanê fermî tirkî yo. Tirkîya de kurdî, armenî, suryanî, ereb û xeylê neteweyê bînî zî estê û nê erdî ser o pîya ciwîyenê. Her şar bi ziwanê xo sey komel yeno qebûlkerdene. Verê her çî ziwan yeno û pêroyê têkilîyî merdimîye bi ziwan yenê ronayene. Merdim bi ziwanê xo dej û kêfweşîyanê xo dîyar keno. Hetta merdim bi ziwanê xo bermeno û huyeno. Şarêko bê ziwan merde, lal, ker û bêhîş o. Şarê kurd û taybet zî mîyanê kurdan de zazayî sey leyîrêka milçikî perr danî. Wayîrê bêwayîran çin o. Ganî kurdî bi xo wayîrê yewbînan bivejîyî. Ziwanê xo binê bixelisnî. Xelisnayîşê ziwanî bi qiseykerdiş û yewîya kurdan mumkun o. Ganî neslo ke resîyeno bi kurdkî qisey bikero û kurdkî bibo ziwanê yewine ê kurdan.
Serdestê ke biwazê şarêk çin bikerê, sere de hêrişê ziwan û kulturê ê şarî kenê. Çimkî zanê ke çinkerdişê şarêk ewil bi çinkerdişê ziwanî mumkun o. Ê ke benê bê ziwan sey leyîre tena eşkenê bi leqnayîşê dest û linganê xo, îfadeyê rîyê xo, xo îfade bikerê. Merdim çend qisey bikero zî kesêk merdim ra çîyêk fehm nêkeno. Bêrêne yew bibêne û kurdkî qisey bikerêne ke wa ziwan û şarê ma yo qedîm ke şaristanî nê erdan ra bîyo, wa bîyayîşê xo dewam bikero. Fikr, cîyayê û rengê merdimî çi bibo zî ganî merdim paştîya yewbînan bigîro. Tarîx ra zî dîyar o neyaran ra dost nêbeno. Her çiqas ke firk cîya bibî zî ten ama eşkenê yewbînan bixelisnî.
