Artêşa tirke 10ê sibata 2021î de eşkere kerd ke ê hêrişê leşkerî ê bi nameyê Pençe Kartal-2 dayî destpêkerdiş. Rayapêroyê 14ê sibate de pêhesna ke hêrişê leşkerî ê artêşa tirkî de 13 esîrê ke tarîxanê cîya cîyayan de kewtê destê PKKyî hameyê kiştiş.
Na mesela bi rojano çapemenîye de yeno nîqaşkerdiş, labelê nê nîqaşan mîyan de 2 nuqtayê zaf balkêşî estî ke kes nê nuqtayan ser çî nêvano. Ez no nuşte de hewl bida qala nê nuqtayan bikera.
Nuqtaya yewine, meseleya esîranê şerî Peymana Cenevre de ya û ya diyîne zî polîtîkaya PKKyî ê vera esîran çi yo?
Peymana Cenevre de esîrî…
1948î de bi îmzakerdina 190 dewletan ke mîyanê înan de Tirkîya zî esta, Peymana Cenevre de babeta esîranê şerî qebul kerdî. No peyman de, şer de hedef girewtişê sîvîlan hame qedexekerdiş û ezîyet, îşkencekerdiş û kiştişê esîran temamî qedexe bî. No peyman, denetima herêmê şerî zî da destê Organîzasyonê Xaça Sûre (Kızıl Haç). Goreyê peymane Xaça Sûre şêna herêmê şer û herêmê ke hameyê îşgalkerdiş de lêkolîn viraza, esîran reyde şêna pêvînayîş viraza û hetta semedê serbestveradayîşê înan şêna bikewa mîyanê hewldayîşan.
Peymana Cenevre hetê dewleta tirke ra taybetî zî Sûrîye de zaf reyan hame îxlalkerdiş û hetta hetê sazîyanê mîyandewletan ra zî hamebî rexnekerdiş.
Esîrê Garê
Nê agahîyan reyde ma reyna biewnî mijara esîranê Garê…
Binê nameyê azad kerdişê esîrê ke destê HPGyî de bî, bi 40 heb teyareyan reyde herêma Garê ame bombardûmankerdiş û Peymana Cenevre ame îxlalkerdiş. Heta enka dinya de binê nameyê “azad kerdişê operasyonê esîran” de çîyêko winasî nêame viraştiş û no peyman heqêq winasî zî nêdano yew dewletêk.
Eke yew dewlete biwaza leşkeranê xo ê esîran azad bikera, verê heme çî, ganî çîyê ke Peymana Cenevre de hameyê nuştiş bîyara xo vîr, sazîyê ke hetê Peymana Cenevre ra hameyê erkdarkerdiş agahdar bikera û înan ra hetkarî biwaza. No yew riyê madalyonî yo, riyê bin ê madalyonî de zî persê; Nê esîran kam kişto?
Dewleta tirke îddîa kena ke leşkerê esîrî hetê PKKyî ra hameyê kiştiş, labelê belgeyê ke hetê Komeleya Heqê Merdiman (ÎHD) ra hameyê eşkere kerdiş de; PKK heya nika 335 esîran serbest vera dayo.
Esîrê yewine ê PKKyî 5ê Tebaxa 1991î de Şemzînan de hameyê tepiştiş. No qefleyê leşkeran ke 7 tenê bî, 18ê Teşrîna Verêne serra 1991î de koyê Zagrosî de bi rayîrê komek rojnamegeran serbest hameyê verdiş.
Reyna 1992î de komek leşkerî hetê PKKyî ra hameyê tepiştiş. Na koma leşkeran zî bi rayîrê Xaça Sûre 20ê nîsana 1992î de hameyê serbest verdiş.
Nê leşkeran ra yew zî Astsubay Yener Soylu bî. Soylu ê rojan de çapemenî de wina vatbî;
“Wexto ke PKK mi Şirnex de esîr girewt, berd serê koyê Cûdî, ewja de verê rîyê mi de Peymana Cenevre hame wendiş. Heta roja ke ez serbest hameya verdiş hetê gerîlayanê PKKyî ra mi yew muameleyêko xirab nêdî. Tira pey mi Xaça Sûre rê name nuşt û Xaça Sûre dekewt dewre, PKK mi serbest vera da.”
Reyna yewna mînako bîn de zî Mazlum-Der, ÎHD û wekîlê partîya REFAHî ê rehmetlî Fethullah Erbaşî dekewtê dewre û leşkerê esîrî ê bi nameyê Ramazan Çelîk, Tuncay Kavaklioglu, Hakan Pusat, Îbrahîm Yaylali, Tevfîk Ozturk û Sedat Agca teslîm girewtê.
Mesela Coşkun Kirandi zî rayapêroyin nizdî ra zano… Kê şênê nê minakan hema zî vêşî bikî seke mi cor de nuşt bî, behsê 335 leşker û polîsan yeno kerdiş. Coka ez vana rayîrê çareserkerdişê meseleya Garê bî, labelê hukmatê AKP û MHPyî kar nêard.
Tirkîya senî hewa nizdî nê leşker û polîsan bî?
Cewabê nê pirsî zî zaf balkeş o. Leşker û polîsê ke hetê PKKyî ra hameyê serbest verdiş, pêro zî Mehkemayanê Tirkîya de vejîyayê vernîyê hekim û dozgeran.
Na mijare de Astsubay Yener Soylu enewa vano; “Wexto ke ma hameyê sînorê Tirkîya, rayedarê dewleta Tirkîya Xaça Sûre rê vatî; enesar yew leşkerê ma çinî yo, ma ci qebul nêkenê. Mi çend telefonî Anqara rê akerd, 3 seatan ra pey mecbûr mendî mi qebul bikerî.”
Reyna 2007î de 8 leşkerê Tirkîya hetê PKKyî ra teslîmê heyetê DTPyî hameyê kerdiş. Nê leşkerî wexto ke hameyê Tirkîya pêro hameyê tepiştiş û bi serran zîndan de mendî. Ê rojan de serverê parlamentoya Tirkîya Mehmet Ali Şahin vernîya kamerayan de vatbî; “Serbest verdina nê leşkeran qet keyfê mi nêard, werikna bimerdinê.”
Kê gerek mesela zaf zî derg nêkero. Wina asîyeno ke heta serra 2021î esîrê ke hetê PKKyî ra hameyê tepiştiş pêro bi yew hewa resayê malbatanê xo. Bado ke artêşa Tirkîya koyê Garê de dest bi operasyonê leşkerî û bombardûmanê teyareyan kerd, 13 leşkerê esîrî weşîya xo dest dayî. Kam çi vanose wa vajo, gorê fikrê mi, eke PKK heta enka 335 tena esîran azad kerdo se, rayîrê azadkerdişê nê 13 leşker û polîsan zî estbî. Eke Tirkîya şertê Peymana Cenevre kar biardêne, ez vana nê leşkerî do nêmerdêne û bi hawayo azade weşîya xo berdewam kerdêne…
