Însan konsepto ra mana dano dinya

Însan konsepto ra qesey keno

Însan konsepto ra hes keno

Însan konsepto ra fikirîyeno

Însan konsepto ra dano fam kerdene

Însan o ke konseptê xo çîn ê, dinya fam nêkeno

Tarîxî ra verî, însanî rê zêde çekuyî lazim nêbîyê, çunke o waxt dinya de nîya hande cuye alojî nêbîye, yan zî ziwanê leşe bes bî. Tenya persa ê însanî pîzeyê xo mirdkerdene û cuya xo ferş o ra seveknayene bîye. O waxt dide-hîrê vengî bes bîyî însanî rê. Zerreyê tarîxî de waxto winayên ama ke endî cuwîyayîşê însanî bî alojî, cuya ke çixaş bîye alojî, semedê na alojî famkerdene û manadayîşê dinya wa ke ma teber de ziwan lazim bî. Nê semedî ra însanî ziwan viraşt.  Eger ma hetê antropolojî ra seyr kemê, ziwan verî aborî ser virazîyo. Çunke însanê ma yê cedî de kam o ke şono seyddarîye, heywan kişeno û pey de seydvanî heywan o ke kîşto pêro pîya wenê. Ê ra tepîya ebê reqs û muzikî ra qomê xo rê, no heywan senên kişto danê famkerdîş. Reqs yanî ziwanê leşe ra ê yê ke pey ra ênê heywan senên kişenê, danê famkerdiş. No ziwanê leşe yo, çunke o waxt ziwan tenya tayê vengî yê. O semed ra roza ma de bîla famkerdişê însanî sera 65 ziwanê leşe yo, no ma ra însanê arkaîkî ra amo. Ma eşkemê vacîmê no reqsê seyddarî û muzikê  însanî de huner o yewîn o. Çunke huner tîya ra vecîyo.

No reqsê seyddarî însan zor kerdo ziwanê vengî, no waxt de tayê çekuyê asanî viraştê. No bîyayîş hama hama pêro dinya de şeklê dûberînî de bîyo hîra. Însanî çixaş pê destê xo kar kerd, mezgê xo kî hande bî hîra. Endî tenya seyrê dinya nêkeno, name dano derûdormeyê xo, maslatê xo, qicanê xo, ko, la, derya û heywano. No waxt de însanî pedê pedê name dabî aşîro, her aşîre nameyê xo bî. Ziwan her ke bî hîra însan kî yewbînî ra bî nezdî, yew aşîre aşîra bînî ra cenîkî qurewtî û cenîkî dayî. Nê aşîrî waxtê ra tepîya bî yew aşîre, çunke dûştê aşîranê neyaro de xoseveknayene tayîna bena zormend. Aşîrî çixaş ke bîyî hîra, hande bîyî zormend. Nê pîyabîyayîşî ra milet ama meydan û no milet ziwanê xo bî yew ziwan. Û nê yew ziwanî ra zaf ziwanî vecîyayî, serê dinya de bî axmeye. Ziwanê kurdî kî nê ziwano ra yew ziwan o. Tenya no nîyo, eşkemê vacîmê dinya de ziwanê ke nika qesey benê nê ziwano ra pêro kan o. Ziwanê kurdî maya ziwanan o.

Serê dinya de hata nika zaf ziwanî amê, zaf ziwanî bîyî vîndî. Vîndîbîyayîşê ziwano de teşîrê aborî zaf o, çunke to ebê kamcî ziwanî ra çîye roşena yan zî herênena o ziwan raverî şono. Ziwan o ke tede kapîtal çîn o, o ziwan waxt ra beno herêmkî û giran giran beno vîndî. Îndîa de ÎV. ss. 6. de 1200 ziwanî bîyê, her dewe hama hama ziwanê xo zobîna bîyo. Key ke dormeyê Ganjî de sukî bîyî gird yan awan bîyî, o waxt bazirganîye kî pîya şeklê dûberînî bîye gird. Û ziwanê herême bîra vîndî. Çunke kam o ke dewo, gomeyo de cuwîyêno dera maneno, ziwanê suke û bazirgano bimuso. Nê semedî ra ziwanî bîyê vîndî, tenya ziwanê zorbero, dagirkero û ziwanê bazirgano mendo. Dinya de waxtê cengê barekerdişê dîdeyînî de 12000 ziwanî estbî, nika nezdîyê 6000 ziwanî mendê, nême ra nême ziwanî bîyê vîndî. Vîndîbîyayena ziwano ser zobîna teşîr esto ke no teşîro sîstematîk û teşîro qilêrin o. Dewletê dagirkerî tenya jenesîd nêkenê, ê yê ke kîşt kişenê, ê yê nêeşkayî bikîşê hetê ra zordestîye ra asîmîle kenê, hetê ra kî asîmîlasyonê barî ra wanenê xo. To waxtê kilmî de fam nêkena senên asîmîle bîya, labelê key to domananê xo de dera menda zobîna ziwan qesey bike û fam bike û waxt vînena senên to bîya zobîna însan.

Dewleta tirke key ke kurd xapit, poşta kurdî ra xo rê yew dewlete awan kerde û xofê zobîna dewleto ra xeleşîye, dest pê asîmîlasyonê kurdo kerd. Çend reyî kurdo ser jenosîd viraşt, nêeşkîya kurdo asîmîle bikero. Çunke ziwan û kulturê kurdo ser o na ard de koke zaf xorî de axme bîya. Dewleta tirke na dîye, avayî û karî pêro sukanê tirko de ardî pêser, kurdî dera mendî şorê sukanê Tirkîya de kar bikerê. O ra ver kurd dewa xo de keyê xo de pê kultur û ziwanê xo cuwîyêne, zobîna kultur û ziwan ra nêyamêne têrî. Kurd ê ke ameyêne sukane tirko, hem tirko kurdî  cêr kerdêne hem kî xo ra dêne şerm kerdêne. Nê psîkolojî ra zaf însanê kurdî asîmîle bîyî, kamîya xo ra şerm kerd. No însan kî eke peyser şî dewa xo, suka xo psîkolojîyo ke tirko ey rê vîraşt, o psîkolojî ra seyrê şarê xo kerdêne. Tirkî ey re se kerd, o kî şarê xo rê aynî keno, çimanê tirkî ra seyrê şarê xo keno. Nê mordemî yew waxt ra tepîya dest pê kerd, şarê xo ra va ‘’kirmanckî qesey meke, ayîb o’’. Kamî yo kê tirkî qesey kerdêne xo çîyode pîl dîyêne. Dewo de kamî kê tirkî qesey kerdêne, ey rê vatêne ‘’zaf baqil o’’ la kesî nêdîyêne pêro bêaqil o. Çunke konseptî zerreyê mezgê ey de çîn ê, cuwîyêno la zey vasî, kamcî awe dana ci a awe şîmeno. Endî muso awa qilêrine, awa pake ey rê xirab êna. Mezgê însanî zey pîzeyê însanî nîyo, pîzeyê însanî eke çîyo xirab axwî bî, werd keno teber, virêjeno ra, mezg wînî nîyo, çî dana ci ci de teber nêkeno, fikro gilêr û pak yew cade eşkeno bitêmno.

Tayê pîlê ma bîyî. Ez nika zaf baş înan fam kon, çunke ê ziwanê maya xo ra her çî musayî, ziwanê maya xo ra cuwîyayî, ziwanê maya xo ra sanîkî vatî, keyf kerd û ziwanê maya xo ra dinya xo vurnayê. Ap alî estbî. Kesî ke leweyê ey de tirkî qesey kerd, ey vatêne ‘’ xirab o, tirkî qesey meke nê cayê jargî de.’’ çunke înan zulmê tirko dîbî. Qesa pîlanê ma bîye, kes o ke hebê zalim o, ey rê vatêne ‘’ zey urumî (tirk) zalim o.’’ Înan nêwaştêne însanê xo ziwanê dişmenî qesey bikero.

Dinyaya konkrete de ma nênas nîmî, tarîxê ma esto, tarîxê ziwanê ma esto, yaw ziwan çenda mîlyon ser o de êno meydan. Dinya de çenda ziwano de seyr kena, ziwanê ma ra tede çekuyî estê. Ziwanê ma ziwananê arîyo rê mayîne kerda. Şerm nîyo, ma ziwanê xo kemê vîndî, ziwanê dişmenî qesey kemê. Ez bawer kon ke, ma ziwanê xo kemê her cayê cuya xo. Çunke ziwanê ma kamîya ma wa.