Dîplomasî sererastkirina têkiliyan ya di navbera welat ango gelan de ye. Bi hezaran salan e ku dîplomasî di navbera gel, dewlet, kom û kesan de, bi boneya sererastkirina têkiliyên siyasî, aborî çandî, leşkerî, teknîkî û hwd de pêk tê. Armanca dîplomasiyê ew e ku bi rêyên diyalogê pêşî li alozî, şer û pevçûnan bê girtin. Ka em di vê xalê de hinekî bifikirin; dema ku em qala dîplomatan dikin jin an mêr tê bira biz mi? Mixabin hafta gelek biwarên jiyanê li seranserî dîrokê dîplomasî jî tim hafta karên mêran hatiye pênasekirin.
Hişmendiya mêrperest dîplomasiyê bi armanceke ku hê zêde şer gur bikin bi kar aniye û ev rola xwe ya xirabkar heta roja me ya îroyîn jî meşandiye. Lê gava em dêhn û bala xwe didin dîroka jinan, di gelek berhemên dîrokî de xuya dike ku jinan bi giştî di nav klan, kabîle, hozan de, tim bi rola aşitiyê rabûne. Yanî bi taybetî rol û ristên birêvebirina dîplomasiyê bi awayekî xwezayî bi jinan re heye û wan eva rolü xwe jî tim di navbera civakan de bi cih aniye. Lê mixabin hafta gelek tiştî keda jinan di vê qadê de jî hatiye paşguhkirin. Her çikası, ku navê gelek jinan di rûpelên dîrokê de nehatibe nivîsin jî, wan kar û barê dîplomasiyê bi rê ve verecek. Yek ji van jinan jî jina kurd a bi navê Mestûre Erdelanî ango Mestûre Kurdistanî ye.
Mestûre Kurdistanî
Yekem jina dîplomat a kurd Mestûre Erdelanî an jî Mestûre Kurdistanî ye. Heman demê Mestûr Erdelanî helbestvan, nivîskar û dîroknaseke jêhatiyê. Mestûre ji Rojhilatê Kurdistanê bajarê Sînê ye. Di sala 1805’an de li Sînê ji dayîk dibe û di sala 1848’an de jî li bajarê Silêmaniyê diçe ser dilovaniya xwe. Ji malbateke desthilatdar bû. Bi zimanê erebî û farsî jî dizanî. Ew wekî yekemîn dîroknasa rojhilatê navîn jî tê zanîn. Li ser binemala Erdelan, bûyerên demê tomarkirinên girîng ên dîrokî kiriye. Pirtûkên wê li zimanên farsî, almanî û îngilîzî hatine wergerandin.
Jinên kurd û dîplomasî
Jinên kurd di sedsala 21’emîn de çawa ku pêşengtiya şoreş, berxwedan û siyasetê dikin, li Ewrupa, Amerîka, Fransa, Rûsya û bi gelek welatên Rojhilata Navîn re jî pêşengtiya dîplomasiyê jî dikin. Pêşengtiya jinên kurd a diplomasiyê de ji aliyê hin lêkolîneran ve wek ‘Pêleke nû ya di qada dîplomasiyê de’ tê pênasekirin. Sînem Mihemed, Îlhan Ehmed, Asya Abdullah tenê du mînakên ku di qada navneteweyî de jî tên nasîn. Asya Abdullah û Îlhan Ehmed bi boneya hevdîtinan berê xwe dabûn Qesra Elyseeyê ya Fransayê û bi Moskovayê re hevdîtin kiribûn.
Sinem Mihemed Nûnera Federasyona Bakurê Sûrîyê li Washingtonê ye û heta niha di gelek hevdîtinên girÎng de cî girtiye û digire. Wek dîplomatên herî li pêş em dikarin qala Dayikên Aştiyê jî bike ango dayikên laçik spî. Ev Însiyatifa ku nêzî 30 sal in bi boneya aştî ava bibe hatiye avakirin. Dayikên aştiyê li Bakurê Kurdistanê dîplomatên pêşeng in jî.
